Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wienieckaplic,fizycznietylkozgmachemgłównympołączo-
nych,aróżniącychsięodeństrukturą,myśląprzewodnią,
stylemiepokąpowstania.Ci,cojestawiali,niepragnęlibynaj-
mniejzespolenia,atymmniejorganicznegoujednostajnienia
dziełaswego,dodatkowego,zbudynkiemgłównym,albo
zkaplicamisąsiednimi;przeciwnie,napierwszyrzutokaznać
chętkęwyodrębnieniasię,zaznaczeniaswejniezawisłości,
wysunięciasięnaprzód;przybudówkite,mającenierazmury
zinnegomateriałuniżwątekmurówkościoła,będąceczęsto
budowlamicentralnymi(narzuciekwadratu,krzyżaitp.),
nakrytedachemkopułowym,zdająsięwołać:otopatrzcie,ja
tujestem,pytajcie,ktojestmoimfundatorem,czyjąpamięć
namuwiecznić,czyjróduświetnić(…).Takiekaplicewidzimy
nietylkopomiastachdużych,aleprzykościołachmałomia-
steczkowych,owszempozapadłychwsiach,czasemmurowane
iokazałeprzykościółkudrewnianym,wznoszonekuchwale
pewnychrodzinlubludzi,rzadziejkuczcitylkoświętych,
zczystejdewocji”.
KaplicestawianewPolscewywodząsięodwzorcakaplicy
Zygmuntowskiej.Królewskarangaidoniosłośćartystycznej
ideiuzasadniałydostateczniejejznaczenie,podziwuwspół-
czesnychinastępnychpokoleńorazwynikającąstądchęć
naśladowania,toteżniedościgłedziełoBerrecciego,atakże
stworzonyprzezniegouproszczonywariant–kaplicębiskupa
Tomickiego–uznanozaprototypy,którezadecydowały
ocałymrozwojugatunku,jakimbyłykaplicekopułowe.
NieinaczejbyłotakżeiwStaszowie.PowstaławXVIIw.
kaplicareprezentujemodelcentralnejkaplicykopułowej
iogólnienawiązujecharakterempartiiarchitektonicznych
orazdetalidoarchetypuwypracowanegoprzezBerrecciego
wpostacikaplicyZygmuntowskiejnaWawelu.
Kaplicastawianabyławlatach1610-1618zfundacji
właścicieliStaszowaKatarzynyzLeszczyńskichTęczyńskiej
orazjejmężaAndrzejaTęczyńskiego.Różnebyłyjejdzieje.
8
