Pielęgniarstwo nefrologiczne

Beata Białobrzeska, Alicja Dębska-Ślizień

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-200-5089-9

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2013

Liczba stron:

490

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

. Pielęgniarstwo nefrologiczne. Red. Białobrzeska, Beata; Dębska-Ślizień, Alicja . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2013, 490 s. ISBN 978-83-200-5089-9

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A2 Białobrzeska, B.

A2 Dębska-Ślizień, A.

T1 Pielęgniarstwo nefrologiczne

PB PZWL Wydawnictwo Lekarskie

PP Warszawa

YR 2013

SN 978-83-200-5089-9

Bibliografia BibTex:

@Book{ 92115, author = "", editor = "Białobrzeska, Beata and Dębska-Ślizień, Alicja", title = "Pielęgniarstwo nefrologiczne", publisher = "PZWL Wydawnictwo Lekarskie", year = "2013", address = "Warszawa", isbn = "978-83-200-5089-9" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU -

ED - Białobrzeska, Beata

ED - Dębska-Ślizień, Alicja

TI - Pielęgniarstwo nefrologiczne

PB - PZWL Wydawnictwo Lekarskie

CY - Warszawa

PY - 2013

SN - 978-83-200-5089-9

ER -

Netografia (standard APA):

. Red. Białobrzeska, Beata; Dębska-Ślizień, Alicja. Pielęgniarstwo nefrologiczne [baza danych online] Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2013 [dostęp: 01 09 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/pielegniarstwo-nefrologiczne-beata-bialobrzeska-alicja-92115.

hemodializa, nefrologia kliniczna, plazmafereza, dializa otrzewnowa, pielęgniarstwo nefrologiczne

Pierwsza na rynku wydawniczym publikacja z pielęgniarstwa nefrologicznego skierowana do profesjonalistów pracujących w zawodzie oraz do studentów pielęgniarstwa. Wiedza zawarta w niniejszej książce została zaktualizowana i poszerzona o najnowsze w...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-200-5089-9

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2013

Liczba stron:

490

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Przedmowa12
WYKAZ NAJWAŻNIEJSZYCH SKRÓTÓW21
Historia i rozwój polskiego pielęgniarstwa nefrologicznego – Danuta Hartwich, Małgorzata Liberska, Beata Białobrzeska, Bolesław Rutkowski24
Wstęp24
Lata pięćdziesiąte XX wieku24
Lata sześćdziesiąte26
Lata siedemdziesiąte28
Lata osiemdziesiąte34
Lata dziewięćdziesiąte35
Początek XXI wieku37
Rozwój polskiego pielęgniarstwa nefrologiczno-transplantacyjnego39
1. Przyczyny i wy brane powikłania przewlekłej choroby nerek44
1.1 Patofizjologia schorzeń prowadzących do przewlekłej choroby nerek – Andrzej Chamienia44
1.1.1 Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa)45
1.1.2 Nadciśnienie tętnicze47
1.1.3 Naczyniowe choroby nerek47
1.1.4 Kłębuszkowe zapalenia nerek (KZN)48
1.1.5 Śródmiąższowe zapalenia nerek49
1.1.6 Choroby uwarunkowane genetycznie49
1.2 Niedokrwistość nerkopochodna – Beata Białobrzeska, Alicja Dębska-Ślizień51
1.2.1 Diagnostyka niedokrwistości51
1.2.2 Wskaźniki laboratoryjne odpowiedzialne za homeostazę hematologiczną52
1.2.3 Uzupełnianie niedoborów wpływających na homeostazę hematologiczną54
1.2.4 Wskazania do leczenia niedokrwistości pochodzenia nerkowego55
1.2.5 Zasady terapeutyczne i korzyści dla pacjenta55
1.2.6 Niepowodzenia w leczeniu ESA56
1.2.7 Leczenie niedokrwistości pochodzenia nerkowego za pomocą krwi56
1.3 Wtórna nadczynność przytarczyc w przewlekłej chorobie nerek – Przemysław Rutkowski, Beata Białobrzeska58
1.3.1 Fizjologia przytarczyc58
1.3.2 Patologia czynności przytarczyc58
1.3.3 Obraz kliniczny wtórnej nadczynności przytarczyc59
1.3.4 Zadania pielęgniarki w ograniczaniu skutków wtórnej nadczynności przytarczyc60
2. Pielęgniarstwo w nefrologii klinicznej63
2.1 Przewlekła choroba nerek – Bolesław Rutkowski63
2.2 O brazkliniczny oraz pielęgnowanie pacjentów w wybranych chorobach nerek70
2.2.1 Ostra niewydolność nerek (ostre uszkodzenie nerek) – Magdalena Jankowska, Beata Białobrzeska70
2.2.2 Nefropatia nadciśnieniowa – Magdalena Jankowska, Beata Białobrzeska74
2.2.3 Cukrzycowa choroba nerek – Magdalena Jankowska, Anna Kliś76
2.2.4 Kłębuszkowe zapalenie nerek – Magdalena Jankowska, Anna Kliś79
2.2.5 Śródmiąższowe zapalenie nerek – Magdalena Jankowska, Anna Kliś82
2.2.6 Wielotorbielowatość nerek – Magdalena Jankowska, Beata Białobrzeska85
2.3 Kwalifikacja i przygotowanie pacjenta do leczenia nerkozastępczego – Bolesław Rutkowski, Beata Białobrzeska87
2.3.1 Aktualne zalecenia dotyczące kwalifikacji pacjentów z PChN do programu leczenia nerkozastępczego87
2.3.2 Kwalifikacja a rozpoczęcie leczenia nerkozastępczego oraz pomoc pacjentowi w wyborze najlepszej dla niego metody leczenia88
2.3.3 Edukacja pacjenta w okresie bezpośrednio poprzedzającym leczenie nerkozastępcze89
2.3.4 Kwalifikacja do wyprzedzającego przeszczepienia nerki (pre-emptive transplantation)90
2.3.5 Kwalifikacja do leczenia dializą otrzewnową91
2.3.6 Kwalifikacja do leczenia hemodializą91
2.4 Edukacja pacjenta z przewlekłą chorobą nerek leczonego klinicznie – Beata Białobrzeska, Krystyna Mieniuk93
2.4.1 Aktualne zalecenia dotyczące edukacji pacjentów z PChN93
2.4.2 Metody i techniki kontaktu terapeutycznego z pacjentem93
2.4.3 Organizacja zajęć edukacyjnych95
2.4.4 Korzyści z przeprowadzonej edukacji96
2.5 Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem z przewlekłą chorobą nerek w okresie leczenia klinicznego (etapy 1–4 PChN) – Beata Białobrzeska, Gabriela Magrian97
3. Pielęgniarstwo w hemodializie102
3.1 Fizjologia hemodializy – Przemysław Rutkowski103
3.1.1 Definicja hemodializy103
3.2 Zagadnienia techniczne zabiegu hemodializy – Wojciech Załuska109
3.2.1 Błony dializacyjne109
3.2.2 Aparaty do dializy pozaustrojowej110
3.2.3 Woda stosowana w dializie pozaustrojowej111
3.2.4 Płyny wykorzystywane do dializ113
3.3 Metody oraz techniki stosowane w hemodializie – Andrzej Chamienia, Gabriela Magrian, Walentyna Moroz115
3.3.1 Hemodializa wodorowęglanowa115
3.3.2 Hemodiafiltracja116
3.3.3 Metody leczenia chorych z ostrą niewydolnością nerek120
3.4 Adekwatność hemodializy – Anna Kliś, Bogdan Biedunkiewicz124
3.4.1 Wskaźniki stopnia adekwatności dializy124
3.4.2 Praktyczne aspekty oceny adekwatności125
3.5 O pieka nad dostępem naczyniowym w hemodializie – Waldemar Letachowicz, Gabriela Magrian127
3.5.1 Przygotowanie do leczenia nerkozastępczego127
3.5.2 Rodzaje dostępu naczyniowego129
3.6 Powikłania hemodializy – Anna Wruk-Złotowska, Alicja Dębska-Ślizień146
3.6.1 Zespół niewyrównania146
3.6.2 Zator powietrzny147
3.6.3 Hemoliza krwi148
3.6.4 Hipotonia śróddializacyjna149
3.6.5 Hipertonia śróddializacyjna150
3.6.6 Hipoglikemia dializacyjna151
3.6.7 Zespół pierwszego użycia dializatora151
3.6.8 Kurcze mięśniowe152
3.6.10 Gorączka153
3.6.9 Zaburzenia rytmu serca153
3.6.11 Świąd skóry154
3.6.12 Amyloidoza dializacyjna155
3.6.13 Encefalopatia mocznicowa156
3.6.14 Polineuropatia mocznicowa156
3.7 Leczenie pacjentów ostro zatrutych oraz z toksycznym uszkodzeniem wątroby – Małgorzata Barwina, Jacek Sein Anand159
3.7.1 Uszkodzenie nerek w przebiegu ostrych intoksykacji159
3.7.2 Dializoterapia w ostrych zatruciach160
3.7.3 Toksyczne uszkodzenie wątroby163
3.8 Leczenie plazmaferezą – Gabriela Magrian, Wojciech Wołyniec170
3.8.1 Techniczny przebieg zabiegu171
3.8.2 Dostęp naczyniowy wykorzystywany w trakcie zabiegu173
3.8.3 Powikłania173
3.8.4 Rola pielęgniarki w trakcie zabiegu plazmaferezy174
3.9 P rofilaktyka zakażeń na oddziale hemodializy – Anetta Cekała, Bogdan Biedunkiewicz178
3.9.1 Zakażenia szpitalne w świetle ustawy178
3.9.2 Specyfika zakażeń pacjentów dializowanych179
3.9.3 Zakażenia bakteryjne179
3.9.4 Zakażenia wirusowe180
3.9.5 Zakażenia grzybicze182
3.9.6 Profilaktyka zakażeń182
3.10 Edukacja pacjenta hemodializowanego – Gabriela Magrian184
3.10.1 Style uczenia się185
3.11 Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem leczonym nerkozastępczo metodą hemodializy – etap 5 PChN – Gabriela Magrian, Beata Białobrzeska187
4. Pielęgniarstwo w dializie otrzewnowej195
4.1 Fizjologia i rodzaje dializy otrzewnowej – Marcin Renke, Halina Kraczowska195
4.1.1 Zasady działania dializy otrzewnowej196
4.1.2 Rodzaje dializy otrzewnowej197
4.1.3 Samoopieka podczas prowadzenia dializy otrzewnowej201
4.2 D ostęp dializacyjny i przygotowanie pacjenta do leczenia metodą dializy otrzewnowej – Marcin Renke, Grażyna Szyszka202
4.2.1 Cewniki otrzewnowe202
4.2.2 Zakładanie cewnika otrzewnowego203
4.2.3 Szkolenie pacjentów204
4.2.4 Utrzymanie optymalnego bilansu płynowego oraz diety204
4.2.5 Kontrola ciśnienia tętniczego206
4.2.6 Przyjmowanie zaleconych leków207
4.2.7 Racjonalny tryb życia i optymalna aktywność fizyczna207
4.3 O cena adekwatności dializy otrzewnowej – Dorota Bielińska-Ogrodnik, Grażyna Szyszka209
4.4 Powikłania dializy otrzewnowej – Szymon Brzósko, Emilia Bogdan214
4.4.1 Powikłania infekcyjne214
4.4.2 Powikłania nieinfekcyjne216
4.4.3 Otorbiające (włókniejące) zapalenie otrzewnej218
4.5 Edukacja pacjenta leczonego dializą otrzewnową – Grażyna Szyszka222
4.5.1 Edukacja w czasie leczenia dializą otrzewnową222
4.5.2 Reedukacja pacjenta dializowanego otrzewnowo224
4.6 Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem leczonym metodą dializy otrzewnowej – Halina Kraczowska, Beata Białobrzeska226
5. Pielęgniarstwo w transplantologii232
5.1 Kwalifikacja oraz przygotowanie biorcy do transplantacji nerki – Alicja Dębska-Ślizień, Beata Białobrzeska232
5.1.1 Zalety wczesnego kierowania do transplantacji (renal transplantation – RT)233
5.1.2 Zadania personelu w procesie kwalifikacji233
5.1.3 Kryteria kwalifikacji234
5.1.4 Ocena czynników ryzyka przed przeszczepieniem nerki234
5.1.5 Kwalifikacja do zabiegu237
5.1.6 Oczekiwanie na przeszczepienie nerki237
5.2 D obór immunologiczny dawcy i biorcy – Grażyna Moszkowska, Hanna Zielińska, Maciej Zieliński240
5.2.1 Antygeny zgodności tkankowej240
5.2.2 Testy immunologiczne wykonywane u pacjentów przed przeszczepieniem nerki242
5.2.3 Dobór immunologiczny243
5.3 Opieka nad zmarłym dawcą oraz postępowanie pielęgniarskie w czasie zabiegu pobierania narządów do transplantacji – Anna Ciemińska, Anna Milecka246
5.3.1 Zasady opieki nad zmarłym dawcą narządów246
5.3.2 Transport dawcy na salę operacyjną251
5.3.3 Postępowanie podczas zabiegu pobierania narządów251
5.4 Żywy dawca nerki – Jolanta Gozdowska, Renata Sowińska253
5.4.1 Regulacje prawne dotyczące przeszczepienia nerek od dawców żywych253
5.4.2 Badania wstępne niezbędne w procesie kwalifikacji253
5.4.3 Zabieg operacyjny oraz ryzyko wystąpienia powikłań255
5.4.4 Zadania pielęgniarek w realizacji programu „Żywy Dawca Nerki”256
5.5 Technika operacyjna – Dariusz Zadrożny259
5.5.1 Początki przeszczepiania nerek i doskonalenie techniki operacyjnej259
5.5.2 Standardowa technika operacyjna259
5.6 Leczenie po przeszczepieniu nerki – Beata Białobrzeska, Alicja Dębska-Ślizień265
5.6.1 Celowość i ryzyko stosowanego leczenia265
5.6.2 Rodzaje leków immunosupresyjnych265
5.6.3 Okno terapeutyczne270
5.6.4 Immunosupresja standardowa270
5.6.5 Immunosupresja niestandardowa272
5.6.6 Generyczne leki immunosupresyjne272
5.6.7 Działania niepożądane leków immunosupresyjnych277
5.7 Wczesne i późne powikłania po przeszczepieniu nerki – Beata Białobrzeska, Alicja Dębska-Ślizień, Dariusz Zadrożny278
5.7.1 Podział powikłań występujących po przeszczepieniu nerki278
5.7.2 Powikłania chirurgiczne278
5.7.3 Powikłania urologiczno-chirurgiczne282
5.7.4 Najczęściej występujące powikłania internistyczne285
5.8 Edukacja zdrowotna pacjenta po przeszczepieniu nerki – Beata Białobrzeska295
5.8.1 Okres przedtransplantacyjny295
5.8.2 Wczesny okres pooperacyjny296
5.8.3 Późny okres pooperacyjny296
5.8.4 Okres wczesnej rekonwalescencji297
5.8.5 Reedukacja298
5.8.6 Organizacja zajęć edukacyjnych298
5.9 Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem po transplantacji nerki – Beata Białobrzeska300
6. Pielęgniarstwo w nefrologii dziecięcej307
6.1 Rozwój psychofizyczny dziecka z chorobą nerek – Magdalena Drożyńska-Duklas, Katarzyna Mallek307
6.2 Obraz kliniczny i pielęgnowanie dzieci w wybranych chorobach nerek315
6.2.1 Nadciśnienie tętnicze – Aleksandra Żurowska, Agnieszka Opania315
6.2.2 Zespół nerczycowy – Aleksandra Żurowska, Wiesława Bielińska318
6.2.3 Problemy urologiczne – Michał Maternik, Katarzyna Szmaja320
6.3 Obraz kliniczny ostrej niewydolności nerek (ostrego uszkodzenia nerek) oraz pielęgnowanie dziecka z tym schorzeniem – Piotr Czarniak, Teresa Smyk324
6.3.1 Obraz kliniczny324
6.4 Obraz kliniczny oraz pielęgnowanie dziecka w przewlekłej niewydolności nerek – Ilona Zagożdżon, Teresa Smyk330
6.4.1 Obraz choroby330
6.4.2 Leczenie330
6.4.3 Zadania pielęgniarki w opiece nad dzieckiem z przewlekłą chorobą nerek w zależności od etapów jej zaawansowania331
6.5 Żywienie dzieci z chorobami nerek – Marta Stankiewicz, Irena Nowogórska335
6.5.1 Niedożywienie u dzieci z przewlekłą chorobą nerek335
6.5.2 Zaburzenia wzrastania u dzieci z chorobami nerek336
6.5.3 Wywiad żywieniowy337
6.5.4 Terapia żywieniowa337
6.5.5 Zapotrzebowanie kaloryczne338
6.5.6 Transplantacja nerki342
6.6 Przygotowanie dziecka do leczenia nerkozastępczego dostępnymi metodami terapeutycznymi – Irena Bałasz-Chmielewska, Joanna Kaczmarek343
6.6.1 Charakterystyka leczenia nerkozastępczego u dzieci343
6.7 Psychologiczne problemy dzieci chorych na przewlekłe choroby nerek – rola rodziców – Sylwia Barsow, Ilona Zagożdżon345
6.7.1 Style radzenia sobie z przewlekłą chorobą345
6.7.2 Problemy psychologiczne dzieci przewlekle chorych346
6.7.3 Współpraca z dzieckiem347
6.7.4 Różnorodność reakcji pacjentów i ich rodzin w obliczu choroby348
7. Żywienie w przewlekłej chorobie nerek353
7.1 Żywienie pacjentów z przewlekłą chorobą nerek w okresie leczenia klinicznego – Małgorzata Kaczkan353
7.1.1 Parametry diety354
7.2 Praktyczne aspekty żywienia w okresie leczenia hemodializą – Sylwia Małgorzewicz, Beata Paczkowska363
7.2.1 Ocena stanu odżywienia363
7.2.2 Zalecenia żywieniowe364
7.2.3 Pacjent hemodializowany z cukrzycą370
7.2.4 Postępowanie w przypadku niedożywienia pacjenta hemodializowanego370
7.3 Praktyczne aspekty żywienia pacjentów leczonych dializą otrzewnową – Sylwia Małgorzewicz372
7.3.1 Zalecenia żywieniowe372
7.3.2 Postępowanie w przypadku niedożywienia pacjenta dializowanego otrzewnowo376
7.4 Praktyczne aspekty żywienia pacjentów po przeszczepieniu nerki – Sylwia Małgorzewicz, Beata Białobrzeska378
8. Działania wspierające w opiece nefrologicznej382
8.1 Psychologiczne aspekty przewlekłej choroby nerek – Anna Walerzak, Bogusław Borys, Beata Białobrzeska382
8.1.1 Znaczenie choroby przewlekłej dla człowieka382
8.1.2 Przewlekła choroba nerek jako problem psychologiczny383
8.1.3 Znaczenie relacji pacjent–personel medyczny w przebiegu leczenia387
8.2 Opieka paliatywna w nefrologii i leczeniu nerkozastępczym – Anna Kliś, Krystyna Basińska, Monika Lichodziejewska-Niemierko391
8.2.1 Rola opieki paliatywnej w odniesieniu do pacjentów nefrologicznych391
8.2.2 Problemy etyczne w opiece paliatywnej/wspierającej395
9. Rola pielęgniarki w diagnostyce chorób nerek. Program edukacji pacjentów z PC hN400
9.1 Rola pielęgniarki w diagnostyce chorób nerek – Ewa Król, Piotr Czarniak400
9.1.1 Badanie podmiotowe (wywiad)401
9.1.2 Badanie przedmiotowe (fizykalne)401
9.1.3 Badania obrazowe402
9.1.4 Podstawowe badania laboratoryjne wykonywane w chorobach nerek406
9.2 Szczegółowy program edukacji pacjentów z przewlekłą chorobą nerek – Beata Białobrzeska, Magdalena Jankowska, Dorota Bielińska-Ogrodnik, Marzena Urbaniak, Irena Bałasz-Chmielewska, Joanna Kaczmarek, Małgorzata Kaczkan, Przemysław Rutkowski, Bolesław Rutkowski409
Suplement446
1. Tabele żywieniowe – Małgorzata Kaczkan, Sylwia Małgorzewicz447
2. Karty dializy otrzewnowej – Marcin Renke, Halina Kraczowska455
3. Wzór indywidualnej karty zabiegu plazmaferezy – Gabriela Magrian458
4. Wykaz badań wymaganych przez POLTRANSPLANT przy zgłaszaniu potencjalnego dawcy narządów – Anna Ciemińska, Anna Milecka459
5. Zadania pielęgniarki w opiece nefrologicznej Materiały uzupełniające do standardów opieki pielęgniarskiej – Gabriela Magrian, Beata Białobrzeska, Halina Kraczowska460
6. Instrukcje postępowania pielęgniarskiego w wybranych sytuacjach klinicznych – Beata Białobrzeska479
Skorowidz484

powierzchniędializatora(0,56m2)zabiegdializytrwał9godzin.Byłotobardzo

uciążliwedlapacjenta.Poważnymproblemembyłooddaleniemiejscazamieszka-

niapacjentówodośrodkadializ.Chorzyczęstopokonywalinawet100kmiwięcej,

abypoddaćsięhemodializiewcyklu3zabiegitygodniowo.

Brakrękawicochronnychsprawiał,żepielęgniarkibyłynarażonenauczulenia

naskutekdziałaniaśrodkówsterylizującychidezynfekcyjnych(formalina,zeﬁrol).

Takieczynniki,jakniedoskonałośćsprzętudializacyjnego(pękaniebłonydializa-

cyjnej),wykonywanielicznychtransfuzjikrwiorazpowszechnybrakszczepień

przeciwkoWZWtypuBpowodowałystałenarażeniepielęgniareknazakażenia

krwiopochodne.Wieleosóbspośródpersonelupielęgniarskiegoilekarskiegopra-

cującychwstacjachdializzachorowałonaWZWtypuB.Urządzeniadodializpod-

legałylicznymawariom,częstodochodziłodoprzeciekówpłynudializacyjnego

wprostnapodłogę-poruszaniesiępersonelupomokrej,śliskiejposadzceposamo-

istnymrozłączeniusiędrenówwodnychstwarzałozagrożeniewypadkami.Istot-

nymproblemembyłonosicielstwogruźlicy(Tbc)wśródpacjentówdializowanych.

BliskiznimikontaktpowodowałzarażeniaTbctakżewśródpersonelu;prątkigruź-

licywykrytonp.udwóchspośródpięciupielęgniarekdializacyjnychpracujących

wWojewódzkimSzpitaluwBydgoszczy.Prymitywneaparatywymagałynadzwy-

czajnegozaangażowaniapersonelupielęgniarskiegowopiekęnaddializowanym

chorymistałejobserwacjijegostanu.Oznaczałotoczęstepomiaryciśnieniatętni-

czegokrwi,czynnościserca,czasukrzepnięciakrwiiodwodnienia,stałemonitoro-

waniepodażyroztworuheparynyimonitorowaniedostępunaczyniowego,szcze-

gólnieprzetokiScribnera.Nadalbadanieczasukrzepnięciawykonywanebyło

przezpielęgniarkimetodąmanualną.

Wpołowielat70.aparatydohemodializytypuAueIIorazNycotronzostały

zastąpionenowszymiaparatamiﬁrmyBellco714(ryc.6)iGambroAK5.Używano

jużwtedydializatorówzwojowych,składanychfabrycznie,opowierzchni

1i1,2m2,przezcoczastrwaniahemodializyskróciłsiędo5-6godzin.

Gdyweszłydoużytkufabryczniezłożone,jałowedializatoryzwojoweVita2,

zadaniempielęgniarekstałasięichreutylizacja.Czynnośćtaodbywałasięręcznie

Rycina6.InstruktażobsługisztucznejnerkifirmyBellco714zdializatoremzwojowymVita2.

Brak wyników

Pielęgniarstwo nefrologiczne

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra