Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PIENIĄDZKRĘCIPIŁKĄ
28
ideologommatematykiprzywiązanymdojejrzekomoplatońskiego
statusu,nawettakelementarnerównanie,jak2+2=4,niema,
wbrewowejraczejpowszechnieprzyjmowanejfilozofiimatema-
tyki,charakterupowszechnieobowiązującego,wdziedziniespo-
łeczno-ekonomicznej2plus2możewynieść5.Oczywiścieargu-
mentacjatajestcelowymuproszczeniemnapotrzebyopracowania.
Dlabardziejpoglądowegoprzybliżeniasensupojęciawłasności
jakoniezarobionychkorzyściwartoprzytoczyćpewnesformuło-
waniaMarksa,znaczniewykraczającepozajegonajbardziejznaną
koncepcję,któramożenapierwszyrzutokakojarzyćsięzpoję-
ciemniezarobionychkorzyści,tzn.teorięwartościdodatkowej.
Bezpłatnedziałaniesiłprzyrodymożnaszczególniedobrzeobser-
wowaćnaprzykładzierolnictwa.Wrolnictwieziemiawswoich
chemicznychitd.działaniachsamajestmaszyną,któraczynipracę
produkcyjnąbardziejproduktywnąidlategodajenadwyżkę,żesto-
sujesiętumaszynę,amianowicie–umaszynęprzyrodniczą”(Marks
1965,s.651–652).uWrolnictwie,wjegoformachprzedkapitali-
stycznychpracaludzkawystępujeraczejtylkojakopomocnicapro-
cesuprzyrodniczego,któryniejestprzezniąkontrolowany”(Marks,
Engels1973,s.553).
AleMarksukazujerolęprzyrodyjakoobiektuzawłaszczania
jeszczeodinnejstrony.Kilkakrotniewyrażaonpogląd,żeczło-
wiek,jakopodmiotwłasności,występujewhistoriiwcześniejniż
człowiekjakopodmiotpracujący,żestosunkiwłasnościsąnie
tylkoczymśróżnym,alenawetczymśpierwotnymwobecstosun-
kówpracy(Marks196b,s.436;Marks,Engels1973).Senstejtezy
wyjaśniazdanie:uTylkooileczłowiekjużzgóryustosunkowuje
siędoprzyrody,pierwszegoźródławszelkichśrodkówiprzedmio-
tówpracy,jakowłaściciel,traktujejąjakonależącądoniego,otyle
pracajegostajesięźródłemwartościużytkowych”(Marks,Engels
1972,s.17).
Mówiącouuwarunkowaniupracyprzezprzyrodę”,Markspod-
kreślarolętakichprzesłanekiczynnikówprodukcji,których
człowieksamniewytwarza,leczzastajegotowewprzyrodzie:
uWnajbardziejpierwotnejformiestosunekdoziemijakodoswej
własnościoznacza,żejednostkaznajdujewniejwgotowejpostaci
materiałsurowy,narzędzieiśrodkiutrzymaniastworzonenie
przezpracę,leczprzezsamąziemię”(Marks1966,s.23).Dlatego:
