Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Pojęciekontraktualizmu
stronnylubwielostronny,możezatemmiećpostaćumowyowładzę(pactum
subiectionis,contractofgovernment),międzywładcąajegopoddanymi,czy
teżwłaściwejumowyspołecznej(pactumsocietatis,socialcontract),zawartej
przezjednostki,któretworząwtensposóbspołeczeństwopolityczne,powo-
łującerząd.Obarodzajeumówmogąstanowićfakthistorycznyalbofilozo-
ficzno-prawnąhipotezę13.Wpracyprzedstawionezostałyprzykładyumowy
owładzęzarównojakohipotezy(umowaopisywanaprzezRichardaHookera
czyprzezteoretykówmanarchomachizmu),jakijakowydarzeniahistoryczne
(przymierzenarodowezestatkuArbella).Historyczneprzykładyumówspo-
łecznychtoumowazestatkuMayflower(MayflowerCompact),umowadająca
początekświeckiejspołecznościProvidence(ProvidenceAgreement),Szkockie
PrzymierzeNarodowe(NationalCovenant)czylewellerowskaUmowaLudu
(AnAgreementofthePeople).Przykłademumowyspołecznejjakohipotezy
byłateoriaJohannesaAlthusiusa,stanowiącakonglomeratdwu-iwielostron-
nychporozumień.
Hipotetycznaumowamożemiećcharakterzamierzonylubniezamierzony,
jednakniezależnieodtegorozróżnieniakażdąpostaćhipotetycznejumowy
określazałożenie,żeprzyjęterozwiązanianiestanowiąrzeczywistegoporozu-
mieniamiędzystronami,jednakzdużymprawdopodobieństwemzostałoby
onozawarte,gdybykonkretnestronyznalazłysięwdanychokolicznościach14.
Stronamiumowysąnajczęściejmonarchailud,jakwklasycznej,dwustronnej
umowieowładzę(pactumsubiectionis),albojednostkizawiązującespołeczeń-
stwoipowołującerząd,jakwtypowejwielostronnejumowiespołecznej(pac-
tumsocietatis).PrzykładówdwustronnychumówdostarczaBiblia.Znajdujemy
tamopisprzymierza,czyliumowydwustronnejBogazarównozpojedynczym
człowiekiem,np.wprzypadkuprzymierzazNoemizAbrahamem,jakizca-
łymludem,czegonajbardziejcharakterystycznymprzykładembyłoprzymie-
rzesynajskiezludemIzraela15.
Dlateoriiumowycharakterystycznyjeststannatury,opisującykondycję
ludziprzedustanowieniemspołeczeństwapolitycznegoipaństwa.Stannatu-
ryzostałomówionyzeszczegółamiwklasycznychteoriachkontraktualizmu
13
Z.Rau,M.Chmieliński,Wprowadzenie,[w:]Umowaspołecznaijejkrytycy…,
s.7-8.
14
Ibidem,s.9.
15
Ibidem,s.10.
21
