Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Konstrukcjatejksiążkiodpowiadaprzyjętemuprzezemniepodzia-
łowifilozofiipitagorejczyków,wktórejwyróżniamprzedewszystkim
metafizykę,antropologięipolitykę.Nieoznaczato,żemoimzdaniem
samipitagorejczycydzieliliwtensposóbfilozofię.Prawdopodobnienie
rozdzielalionijejdziedzintakściślejakrobimytowspółcześnie,ani
nawettakjakrobiłtoArystoteles.Sądzę,żefilozofiabyładlanichjed-
nością,takjakświat,którymiałazazadanieopisywaćiwyjaśniać.Po-
działfilozofiinatrzydziedziny,którewtokuopisuwielokrotniebędąsię
przenikałyikierowałytymisamymiprawidłowościami,wprowadzam
jedyniedlajasnościiporządkuwywodu.
Przezmetafizykęrozumiemrozważanianadprzyczyną,początkiem,
zasadąiwładzą(rządem)wszechrzeczy,czyliwłaśniearche2.Wświecie
mogąistniećróżnearchaidlaróżnychrzeczy,jednakmetafizykaposzu-
kujeprzedewszystkimtejpierwszejiostatecznej,którajestarchecałej
rzeczywistości(zbioruwszystkichrzeczymaterialnychiniematerial-
nych),samajesttakżearchedlasiebieinicinnegoniejestjejarche.Za
Arystotelesemmożnapowiedzieć,żetakrozumianametafizykasprowa-
dzasięczęstodoteologii3.Popojęciuarcheinnymważnymterminem
jestwtejdziedziniefilozofiisłowotelos.Oznaczaonokoniec,kres,sku-
tek,celjakiegośprocesu,przezcołączysiętakżezdoskonałością–od
niegopochodziprzymiotnikteleios(doskonały,skończony).Metafizyka
obejmujebowiemnietylkoto,conasamympoczątkustworzenia,ale
takżeto,conajegokońcu,czyliwszystko,cowykraczapozato,cofi-
zyczne.Jednocześnie,ponieważarchejestnietylkopierwsząprzyczyną
iabsolutnympoczątkiem,aletakżezasadąiwładzą,czyliczymś,cocały
czasnaświatwpływa,władanim,anawetwpewiensposób(jakozasa-
da)przenika,rozważaniametafizycznenieograniczająsiętylkodotego,
conponad-fizyką”(meta-fysika).Fizyka(fysika)jakodziedzinafilozofii
greckiej,jaksamajejnazwawskazuje,zajmujesięfysis–czylinaturą,
wepocewczesnochrześcijańskiej,nIDEA.Studianadstrukturąirozwojempojęćfilozo-
ficznych”2007,t.19,ss.5–11).
2Zewzględunawieloznacznośćtegoterminusłowoarchepozostawiamwtekście
icytatachnieprzetłumaczone.
3Arystoteles,Metaphysica1026a;1064b.
13
