Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
Rozdział1
ArtykułTchorkaprzybrałformęswoiste-
gotraktatu,grupującegoirozważającegonaj-
ważniejszeproblemyówczesnejsztuki,wtym
przedewszystkimprzejściedodeziluzjii„trze-
ciegowymiaru”lKolejnymtekstemporuszają-
cymtozagadnienienaszpaltach„Struktur”
byłoUkresuobrazuWiesławaBorowskiego138l
Punktemwyjściaartykułubyłarefleksjadoty-
czącaIIIWystawySztukiNowoczesnej(1959),
gdzieBorowskidostrzegłdwaważneprzykłady
ilustrującerozwójplastykiwkierunkudekon-
strukcjitradycyjnejdefinicjiobrazulPokazane
nawystawiepraceWłodzimierzaBorowskiego
iTytusaDzieduszyckiegozwiastowałydlanie-
gonowyproblemplastyczny,gdyżjakpisał,
„usiłująpodważyćodpodstawspokojnąegzy-
stencjęmalarstwa”139lWedługkrytykawykra-
czałyonepozazakreślonetradycyjniegranice
sztuki,poktórymjużnastępowałostopniowe
uśmiercanieobrazul„Wszystkiezabiegiartysty
[WłlBorowskiego-dodlAlDl-Hl]szływtym
kierunku,abyukazaćswedziełojakotwórma-
terialny,konkretny,nietyleprzytwierdzonydo
ściany,ileobecnyoboknas,i-nicwnimnie
ukrywać”140lTakżepracezpiankowegoszkła
Dzieduszyckiegomiałyjużcharakterprzed-
miotów,anieobrazówlDlategoteż-jakdo-
wodził-niemogłyrespektowaćprzypisanych
doobrazówjakoformdwuwymiarowych,zasad
tworzeniailuzjiprzestrzenirzeczywistejiwy-
imaginowanejlObadziełastanowiłyzatemdla
niegoprzykładzamachuwsamąistotęobra-
zulDziałanietoniezmierzałoku„samoznisz-
czeniu”sztuki(jakpróbowałtookreślićAntoni
Dzieduszycki141),leczbyłobadaniemispraw-
138WlBorowski,Ukresuobrazu,oplcitl,sl14-15lPró-
byznalezieniaogólnychregułrządzącychprzemianami
wsztucenowoczesnejpodejmowalirównież:JlLudwiń-
ski,„Phases”iodstępstwa(1),„Struktury”(dodl„Ka-
mena”)1959,nr4,sl7;idem,Phasesiodstępstwa(2),
„Struktury”(dodl„Kamena”)1959,nr5,sl7,8;JlBo-
gucki,Obrazwewnętrzny,czylinaśladachnowejawan-
gardy,„Struktury”(dodl„Kamena”)1959,nr5,sl5-6;
idem,Obrazwewnętrzny,czylinaśladachnowejawangar-
dylDokończenie,„Struktury”(dodl„Kamena”)1959,nr6,
sl13-14l
139WlBorowski,Ukresuobrazu,oplcitl,sl14l
140Ibidem,sl15l
141AlDzieduszycki,Sztukawprocesiesamozniszczenia,
oplcitl,sl41lKępińskaocenia,iżjednymzpierwszych
krytyków,którypotrafiłwpełnidocenićzachodzące
przemianybyłwłaśnieWiesławBorowski-AlKępińska,
oplcitl,sl65l
dzaniemtego,gdziesąjejgraniceiczymożliwe
jestichposzerzeniel
Przemianysztukiwspółczesnejigeneza
owychzmianbyłyzatemjednymzwiodących
tematówporuszanychw„Strukturach”lDużo
miejscakrytycypoświęcilizwłaszczapostępują-
cejdestrukcjiobrazusztalugowego,którejkon-
sekwencjąstałosięwyjściepozajegoramyipo-
jawieniesię„trzeciegowymiaru”lWynikałoto
poniekądzposzukiwańprowadzonychwkręgu
GrupyZameklTąsamądrogąpodążylirównież
krytycy-onitakżenieskupilisięnadzielejako
takimlWtekstachopublikowanychnałamach
„Struktur”widocznesąnietylkoichpierwsze
fascynacje,czyliodniesieniadokonstruktywi-
zmu(nplgrupyBlokitradycjisztukibezprzed-
miotowej),unizmuStrzemińskiego,ideiMale-
wicza(coniebyłowówczasrozpowszechnione)l
Wydajesiębowiem,iżwtłumaczeniuukierun-
kowania,różnorodności,znaczeniairodowodu
sztukiaktualnejprzyjęlionianalizęartystycz-
no-historycznąlWidaćtowszczególniewarty-
kuleMariuszaTchorka,którypodkreślałwagę
procesutworzeniajakopewnejnierozerwalnej
całościistotniejszejniżanalizatylkosamego
produktukońcowego,jakimjestdzieło-któ-
reniepowinnobyćztegopowoduodbierane
jedyniewkategoriachestetyzmulPiotrJusz-
kiewiczpolatachokreśliłtojakokonfrontację
zmediumitradycjąjegotraktowanialItrud-
noniezgodzićsięnim,gdypisałdalej,„żetaka
analizawłaśnie,pociągającazasobąintelektu-
alizacjęartystycznychzjawiskikomentarzana
ichtemat,stałasięrozpoznawczymznakiem
tegokrytycznegośrodowiska”142)
„Struktury”,będąceprzedłużeniemiroz-
szerzeniemdziałalnościGrupyZamek,stałysię
dlaprzyszłychzałożycieliGaleriiFoksaltakna-
prawdępierwszympoważnymdoświadczeniem
naobszarzesztukilWtedytoporazpierwszy
zainicjowanazostaławspółpracazartystami,
cowięcej,wtedyteżotworzyłasięprzednimi
szansanarozwinięciedziałalnościkrytycznejl
Należypamiętać,żeniebyłowówczasdostęp-
nychwieleinnychtakichmożliwościlPracare-
dakcyjna,prowadzeniedziałurecenzji,pisanie
artykułówpopularyzatorskichikrytycznych,
dawałojedynąwswoimrodzajumożliwośćak-
tywnegouczestnictwawpolskimżyciuarty-
142P
lJuszkiewicz,Odrozkoszy…,oplcitl,sl171l
