Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AferaDogrumowej
35
wkrajunegatywnegoobrazuksiężnejmarszałkowej5lKsiężnaLubomirska,do
którejpierwszejmiałydotrzećinformacjeorzekomychknowaniachnażycie
brata,bardzosięnimiprzejęłaiwkonsekwencjizgorliwąpomocązięciówIgna-
cegoiStanisławaKostkiPotockichzcałymoddaniembroniłasprawyniedo
obronienia,znajdującwrogichkrólowisojusznikówifinansując6hojniezajadłą
kampaniępropagandowąwkrajuipozajegogranicamilEmocjonalnezaanga-
żowanieksiężnejbyłojasnedlawszystkichśledzącychsprawę7lWydajesię,iż
samaofiararzekomegospiskuksiążęAdamniezbytbyłprzekonanyorealności
grożącegomuniebezpieczeństwalub,żezwłaściwąsobietaktykąunikałzbyt
oczywistegozaangażowania,bysprawiaćmylnewrażeniedystansulNawetsam
StanisławAugustsądził,żezpoczciwymksięciemgenerałemdoszedłbydopo-
rozumienia,gdybyniejątrzeniePotockichiksiężnejmarszałkowej8,którzystali
sięgłównymiinspiratoramiipodżegaczamikonfliktuwynikłegozabsurdalnych
oskarżeńaferzystki.StanisławPotockiwListachpolskich…9przytaczałzbliżoną
dokrólewskiejopinięprzeciwnikówsądowych:„Xsiążędośćobojętnymnato
patrzyokiem,choćksiężnaipanowiePotoccybyliprzeciwnychopinii”l
5Dramatyzmaferyoddziaływałsilnienawyobraźnięeseistówipisarzy,którzyczęstoprzypi-
sywalirozdmuchanieintrygiLubomirskiejlMiałabytorobićzwrogościwynikającejzzawiedzio-
nejmiłości,urażonejambicjilubzchęciodsunięciakrólaodznienawidzonejżonybrataAdama
Kazimierza-IzabeliCzartoryskiejlMlinl:Szenic1957,sl208-234(zwłaszcza217,228);Wasy-
lewski1958,sl30-73;Brandys1967,sl167;Muszyńska-Hoffmanowa1972,sl220;Pauszer-
Klonowska2011,sl90:„KsiążnaLubomirskagotowabyławierzyćwszelkim,najbardziejnawet
absurdalnympotwarzomrzucanymnajejex-kochanka”;Majewska-Maszkowska1976,sl49,
50lNatematpolitycznegowewnętrznegoizewnętrznegotłaafery:Danilczyk2004,sl47-81;
Danilczyk2010l
6„Mówiłosięnawet,żeksiężnamarszałkowawydałanatęsprawę70tysldukatów,jejbrat
opołowęmniej,ahetmanBranickiwrazzhetmanowąOgińskąpo16tyslWyrzuconorazem
półtrzeciamilionazłotych,tojestbliskosiódmączęśćtego,ileRzeczypospolitamiaławówczas
dochodu”lZa:Kraushar1891,sl315l
7Potocki1785,sl178:„XsiężnażywieyiakBratniebezpieczeństwemjegotchnięta,żywiey
nadniegoprzynaymieynapozórsprawąsiętązaprząta”lAutortroskąożyciebrataorazfak-
tempobytujegożonyicórkiwBerlinietłumaczyprzeprowadzeniesięksięciageneraładodomu
siostrylFakttenbyłbyopacznieinterpretowanyprzezstronnictwo„dworskich”lKraszewski
1902,sl329:„Największąwinęprzypisaćnależynieksięciugenerałowi,alekierującejcałąspra-
wąkslmarszałkowejLubomirskiejihetmanowi[Branickiemu-WlDl]”.Heyking1784-1796,
sl151:„Księżnaczulekochającabrataiprzekonana,żeżyciejegojestzagrożone,byłabardzo
rozdrażniona,aposkończonymopowiadaniudostałagwałtownegoatakunerwowegoizaklinała
ambasadora(Stackelberga),bypopierałsłusznąsprawęprzedkrólem,któryzapewnebędzie
próbowałbronićwmieszanychwniądwóchnajbliższychswoichfaworytów”l
8„MarszałkowaLubomirskaimarszałekPotockisąci,którzynajwięcejpragnąipracują,aby
terzeczniebacznierozpoczętąkoniecznieutrzymać[ś]wkrajuisamiipoprzezwszystkich
swoichadherentówilistownieisłowyiobietnicamiidatkamiigroźbamistarająsięumysły
chwytaćizapalać”lListStanisławaAugustadoDeboliegoz9lutego1785:AKP
,268,kl187l
Podobnesądywyrażonewlistachz26lutegoi23marca1785,AKP
,268,kl194v,200v,218rl
9Potocki1785,sl178-179l
