Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2.CYKLHYDROLOGICZNY
21
wabardzoważnąrolęwprocesieredystrybucjienergiicieplnejdostarczanejprzez
SłońcenaZiemięiregulacjiklimatuZiemi.
IlośćciepładostarczanaprzezSłońcezależyodpołożeniageograficznegoda-
negoregionu,poryroku,atakżeodwarunkówlokalnych.Różneilościenergii
cieplnejabsorbowaneprzezośrodkioróżnychwłaściwościachtermicznych(ląd,
woda)wywołują,jakozjawiskowtórne,zróżnicowanieprzestrzennegorozkładu
temperaturypowierzchniZiemi.Wymianaciepładrogąprzewodzenianapo-
wierzchniachstykuwodyiatmosferyorazląduiatmosferyiwynikającastąd
zmianagęstościwywołująkonwekcyjnytransportmaspowietrza.Następujewów-
czaszróżnicowanieprzestrzennegorozkładutemperatury,gęstościiciśnieniaat-
mosfery.Jednocześniewskutekparowaniadoatmosferydostajesięwoda.Jejkon-
centracjawatmosferzejestrównieżzróżnicowanawczasieiwprzestrzeni.
Powstająwtensposóbgradientywymienionychwielkości.Wrazzoddziaływa-
niemrotacjiZiemiijejpolagrawitacyjnegowywołująoneruchatmosfery,awraz
znimtransportwodyzawartejwatmosferze.Podobnepodwzględemjakościo-
wymprocesyzachodząrównieżwmorzachioceanach.Powstającewtensposób
przepływyatmosferyiwódoceanicznychdążądowyrównaniarozkładuenergiina
kuliziemskiej.
Wyparowaniewielkiejilościwodywrównikowejstrefieglobuziemskiegołą-
czysięzzaabsorbowaniemenergiicieplnejitymsamymzobniżeniemtemperatury
wtychstrefach.Tasamawoda,przetransportowanaprzezatmosferęwpostacipary
wodnejiwodyciekłejnaodległośćtysięcykilometrów,ulegaprzemianomfazo-
wym,uwalniającciepłopobranewstrefierównikowej.Uwolnioneciepło,zmienia-
jącparametryatmosfery,powodujeruchmaspowietrzakujejwyższympartiom.
Wtensposóbsągenerowanerozległecyrkulacjeatmosfery,wrazzktórąwędruje
wodazarównowpostacipary,jakicieczyczylodu.Innaczęśćciepłazrejonów
równikowo-tropikalnych,któresąintensywniejzasilaneenergiąsłonecznąniżob-
szarypodbiegunowe,jestzużywananapodgrzaniewodywoceanach,którątrans-
portująnastępniewielkieprądyoceanicznewrejonyArktykiiAntarktyki.Ciepłe
wodywtrakcieswojejwędrówkiwymieniajączęśćenergiizatmosferąprzezpo-
wierzchnię,aichzamarzanieuwalniaenergię,którahamujeistabilizujeoziębianie
regionówpodbiegunowych.
Zzaprezentowanegonarysunku2.2ogólnegoobrazukrążeniawodywynika,że
wodypowierzchnioweiatmosferaZiemidziałająjakpotężnamaszynacieplnaprze-
noszącamasę(wodęipowietrze)orazenergię.Tenpermanentnyruchwodynazywa
sięcyklemhydrologicznym.Cząsteczkiwodyznajdująsięwciągłymruchu,podle-
gającjednocześnieniekończącymsięprzemianomfazowym.Ztegopowodunie
możnawyróżnićanipoczątku,anikońcacykluhydrologicznego.
OrientacyjnybilansciepłaZiemiwykazuje,żeatmosferaczerpieenergiębezpo-
średniozpromieniowaniasłonecznegowilości35%,zoceanów(główniezparowa-
nia)–43%,a22%zlądów.Analizaelementówcykluhydrologicznegowykazuje,że
wodaprzebywawróżnychstanachskupieniawróżnychśrodowiskach,podlegając
przemieszczaniu.Tempoprzemieszczaniawodyzależyzarównoodjejstanu,jak
iodśrodowiska,wktórymwystępuje(tab.2.2).
