Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
2.OBIEGWODYWPRZYRODZIE
różna.Wobieguogólnymnajaktywniejuczestnicząwodypodziemnewystępujące
wpobliżupowierzchniziemi,czyliwstrefieodwadnianiaprzezsiećrzeczną.Wody
tezasilająrzeki,aczasichwymianywynosiodmiesiącadokilkulat.Wmiaręod-
dalaniasięodpowierzchnigruntuwodypodziemnesącorazmniejaktywne,aokres
wymianyniektórychznichoceniasięnawetnamilionylat.
Rzekiodprowadzajątewody,którewprocesieobiegudostałysięnaląd.Wy-
mianawodywrzekachodbywasiębardzoszybko.Wedługróżnychautorów(Da-
wydow,Dmitriewa,Konkina,1979;Matricon,2000)trwaona12–25dni.Jeślijed-
nakdoobjętościwódzawartychwkorytachrzekdodasięobjętośćjezior
przepływowych,tointensywnośćwymianyulegniezmniejszeniu,ajejokreswydłu-
żysiędo3lat.
Analizatempawymianywodyujawniainteresującąiważnącechęzasobów
wodysłodkiej,amianowicieichzdolnośćdostosunkowoszybkiejregeneracji.Na-
leżypamiętać,żewodaopróczzasadniczegoznaczeniadlażycianaZiemijest
głównymczynnikiemkształtującymrzeźbępowierzchnilądów.
2.3.Procesyfizycznedeterminującekrążeniewody
Obiegwodywprzyrodzie,dokonującysiępodwpływempromieniowaniasłonecz-
nego,grawitacjiirotacjiZiemi,zespalakilkaprocesówgeofizycznych.Sąto:paro-
wanie,przemieszczaniesięwilgociwatmosferze,kondensacjaparywodnejiopady,
topnienieśniegu,infiltracjawódwglebęiwarstwygruntuniżejleżące,transpiracja,
spływpowierzchniowyiodpływpodziemny.Zewzględówpraktycznychtrudnojest
jednocześnieanalizowaćcałycyklhydrologicznyidlatego,wsposóbnaturalny,
zbiegiemczasudokonałsiępodziałogólnierozumianejhydrologiinawęższedys-
cypliny.Dyscyplinytezajmująsięwycinkami−elementamicykluhydrologicznego,
koncentrującsięnaprocesachtransportuwodycharakterystycznychdlatychele-
mentów.Itakmeteorologiazajmujesięszczegółowowodąwatmosferze,agrohy-
drologia–wodąwstrefieżyciaroślinitd.Inżynierówbudownictwazajmujeprzede
wszystkimlądowafazacykluhydrologicznego,czyliwszystkieteprocesyhydrolo-
giczne,któredecydująoprzepływiewodyodchwiliopaduatmosferycznegona
powierzchnięlądudoodpływurzekądomorza.Napotrzebyinżynierównależy
zatemdokładniejprzedstawićprocesyprzepływuwody,niżzrobionotonarys.2.2.
Każdyelementprzedstawionegoschematumożnaopisaćdokładniej,wyodrębniając
wnimwieleprocesówszczegółowychzachodzącychwwydzielonychzglobalnego
systemuogniw–podsystemów.Analizadynamikitakograniczonychsystemów
umożliwiauzyskanieodpowiedzinapraktycznepytaniazwiązanezzagospodaro-
waniemzasobówwodnych.
Celemanalizydynamikidowolnegosystemuhydrologicznegojestznalezienie
zależnościmiędzyzmiennymicharakteryzującymidopływ,odpływistansystemu.
Inaczejmówiąc,celemanalizydynamikisystemujestznalezieniejegomodeluma-
tematycznego.Typowymprzykłademsystemuhydrologicznegojestzlewnia(rys.2.4).
Bardziejszczegółowyopiszlewnijestwrozdz.8.
