Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2.Wahaniakoniunkturalnewgospodarcecentralniezarządzanej
53
1975).Varga-Subá(1988)stwierdzawprost,żenadzieinazlikwidowa-
niebarieryhandluzagranicznegonienależywiązaćzezmniejszeniem
restrykcjizewnętrznych,leczzprzerwaniemdziałaniawadliwegome-
chanizmuwewnętrznego.Praktykaforsownegowzrostudoprowadziła
doolbrzymiegozadłużeniazagranicznegoniektórychkrajówpostso-
cjalistycznych.
Wbadaniachkoniunkturalnychszczególneznaczeniemająinwesty-
cjewzapasy,gdyżsąskładnikiemdochodunarodowegonajwcześniej
reagującymnazmianywgospodarce,przezcoułatwiająrozpoznanie
poszczególnychfazcyklu.Wsocjalizmiewykazująonebardzocharak-
terystycznyprzebieg,znacznieodbiegającyodobrazuznanegowgo-
spodarcerynkowej.Znaczeniezmianwzapasachjestznaczniewiększe
wgospodarceplanowejniżrynkowej.Chikan(1992)wskazuje,żeweu-
ropejskichkrajachsocjalistycznychstosunekzagregowanychzapasów
dozagregowanejprodukcjibyłkilkakrotniewiększyniżwkrajachza-
chodnioeuropejskich.Wśródprzyczyntegostanurzeczywymieniasię
stałąnadwyżkępopytunadpodażą,któradajesprzedawcomwiększą
przewagęnadkupującymi,naskutekczegociostatnizmuszenisądo
gromadzeniadużychzapasów,abyuniezależnićsięodniepewnychdo-
stawichronicznegoniedoboru.Innympowodemmożebyćbrakbodź-
cówmotywującychzakładypracydoredukcjikosztówutrzymanianad-
miernychzapasów.Takiepostępowaniewoczywistysposóbzmniejsza
racjonalnośćgospodarowania.BadaniaprzeprowadzoneprzezChikana
(1992)wykazały,żezmianyzapasówwgospodarcewęgierskiej-wbrew
twierdzeniomtradycyjnejteoriiekonomii-niebyłypowiązanezpro-
dukcją,alezbilansemhandluzagranicznegoizinwestycjamiwkapi-
tałtrwały.Stwierdzonowystępowaniesilnejujemnejkorelacjimiędzy
inwestycjamiwzapasyabilansemhandluzagranicznego:przyrostom
zapasówtowarzyszyłopogorszeniesiębilansuhandluzagranicznego,
awspółczynnikkorelacjimiędzyobuzmiennymiwynosił-0,5702.Za-
leżnościtepozwoliłyustalićpoprawnyobrazzmianwzapasachiwy-
kazać,żemająonecharaktercykliczny.Gdypoziomzapasóworaz
decythandluzagranicznegostająsiękrytyczne,władzegospodarcze
podejmująinterwencjępolegającąnazmniejszeniuinwestycjiwkapitał
trwały,wprowadzeniurestrykcjiimportowychistymulowaniueksportu.
Posunięcietoredukujezapasy,zmniejszanapięciezewnętrzneizgodnie
zzamysłemcentralnegoplanistypowinnosprzyjaćrównoważeniuryn-
kówwewnętrznych.Tenostatniwaruneknajczęściejniezostajejednak