Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Metaleiichstopy
Cementytjesttrzecimskładnikiem,którymożewystępowaćwstopachżelaza
zwęglem.Możeonpowstawaćwróżnychwarunkach.Wyróżniasięzatem:
l
cementytpierwszorzędowy,którypowstajebezpośredniozcieczy;
l
cementytdrugorzędowy,powstającywwynikuzmniejszaniasię(wrazzespadkiem
temperatury)rozpuszczalnościwęglawaustenicie;
l
cementyttrzeciorzędowy,wydzielającysięnaskutekzmniejszającejsięzawartości
węglawferrycie(wefekcieobniżeniatemperatury).
Nawykresieżelazo-węgielmożnarównieżwyróżnićdwiebardzoważnemiesza-
niny,którymnadanoodrębnenazwy.Sąto:
l
perlit,czylimieszaninaułożonychprzemienniepłytekferrytuicementytupowsta-
jącawwynikuprzemianyeutektoidalnejzachodzącejwtemperaturze723°C,która
zawiera0,8%C;
l
ledeburyt,którystanowimieszaninęaustenituicementytupowstaławtem-
peraturze1147°Cwwynikuprzemianyeutektycznejzcieczyzawierającej4,3%C.
Znanyjestjeszczeledeburytprzemieniony,powstającywtemperaturze723°C
wefekcieprzemianyaustenitu(zawartegowledeburycie)wperlit.
Poszczególneskładnikiukładużelazo-węgielwykazująróżnewłaściwościmecha-
niczne.Niektóreznichzestawionowtab.1.1.
Tab.1.1.Właściwościmechaniczneposzczególnychskładnikówstrukturalnychukładużelazo-węgiel
Ferryt
Austenit
Cementyt(Fe3C)
Grafit
Perlit
Ledeburytprze-
mieniony
Składnikstruktu-
ralny
Twardość,HB
200
700
220
450
80
2
Wytrzymałość,
MPa
300
750
750
20
-
-
Wydłużenie,%
35
50
8
-
-
-
Udarność,J/cm
175
250
40
-
-
-
2
Przedstawionenawykresieżelazo-węgielstopydzielisięnakowalne(stale)oraz
niekowalne(surówki,żeliwo).
Staljesttostopżelazazwęglemiinnymipierwiastkami,któryzawierateoretycznie
do2%węgla(praktyczniedo1,5%)orazniewielkieilościsiarkiifosforujakopozostałości
procesumetalurgicznego.Przykładyzastosowaniastaliwęglowychprzedstawionona
rys.1.14.Natomiaststal,któraopróczwęgla,siarkiifosforuzawierainnecelowododa-
nepierwiastki(np.chrom,nikiel,tytan,molibden,wolfram,wanad,kobalt,krzem)nazy-
wanajeststaląstopową.Cechącharakterystycznastalijestto,iżjestonaprzerobiona
plastyczniecelemuzyskaniahandlowychwyrobówhutniczych.Stal,zktórejwykonujesię
elementymetodąodlewania(bezprzeróbkiplastycznej)nazywanajeststaliwem.
25
