Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
RozdziałI.Ogólnewiadomościoprawie
prawnychregulującychtenstosunekdookreślonychgałęziprawa(np.osobafizyczna,
osobaprawna,pracownik,pracodawca,organadministracjipublicznej),różnymoże
teżbyćichstatusprawnywzględemsiebie.Wprawieadministracyjnymstatustennie
jestrównorzędny(organadministracjimapozycjęwładcząwobecstrony),natomiast
podstawowązasadąprawacywilnegojestrównorzędnywzględemsiebiestatuspod-
miotówstosunkucywilnoprawnego.
Przedmiotemstosunkuprawnegosąokreślonezachowania,któremogądotyczyćm.in.
rzeczylubdóbrocharakterzeniematerialnym,np.świadczenieusług,wydanierzeczy
lubstworzenieutworuwrozumieniuprawaautorskiego.Treściąstosunkuprawnego
sąwzajemneprawaiobowiązkistron,np.wzajemneprawaorazobowiązkisprzedawcy
ikupującegoalbowzajemneprawaiobowiązkipracodawcyipracownika.
1.4.Systemprawa
Każdepaństwomawłasnysystemprawny.Ztradycjikulturyzachodnioeuropejskiej
wywodzisiępodziałcałegosystemuprawnegonaprawopubliczneiprawoprywatne.
Wprawiepublicznymprzejawiasięwładztwopubliczne,stronyniemająrównorzędnego
względemsiebiestatusuprawnego,natomiastwprawieprywatnymstronywzasadzie
swobodniekształtująwzajemnerelacjeprawneimająrównorzędnywzględemsiebie
statusprawny.Biorącpoduwagęinnekryteria,wsystemieprawnymmożnawyodrębnić
prawomiędzynarodowepubliczne,prawounijne(prawoUE)orazprawowewnątrz-
państwowe(wewnątrzkrajowe).Prawomiędzynarodowepubliczneregulujeprzede
wszystkimstosunkimiędzypaństwamiorazrelacjemiędzypaństwamiaorganizacjami
międzynarodowymi.Wartojednakpodkreślić,żecorazczęściejpodmiotemprawa
międzynarodowegopublicznegojestczłowiek,któregoprawaiwolnościregulujewiele
aktówmiędzynarodowych.Źródłemprawamiędzynarodowegopublicznegosąprzede
wszystkimkonwencjemiędzynarodowe,aniektóreznichstająsięźródłamiprawa
polskiegoimająpierwszeństwoprzedustawami(zob.pkt1.5).Prawounijne(zwane
dawniejwspólnotowym)różnisięodprawamiędzynarodowegopublicznegoiod
prawawewnątrzpaństwowego.PolskajestpaństwemczłonkowskimUniiEuropejskiej,
jestwięczobowiązanadoprzestrzeganiaprawatejUnii.Prawounijnejestautonomicz-
ne,wyodrębniasięwnimprawopierwotne(np.traktaty:TraktatoustanowieniuUnii
EuropejskiejiTraktatofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej)orazprawopochodne(two-
rzoneprzezorganyUE-np.rozporządzeniaidyrektywy).Wustaleniurelacjimiędzy
prawemunijnymaprawemwewnątrzpaństwowym(wewnątrzkrajowym)obowiązują
pewnezasady.Wynikaznich,żewsprawachobjętychkompetencjąUEprawounijnema
pierwszeństwowstosowaniuprzedprawemwewnątrzpaństwowym,stajesięonoczęścią
krajowychporządkówprawnychpaństwUE,ajegonormymogąbyćsamodzielnym
źródłemprawiobowiązkówpodmiotówprawawewnątrzpaństwowego(zob.rozdz.II).
