Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wysłowićwojnę.Próbypokoleniawojennego
niebawemposwoimpowstaniuprzyćmionezostałyprzezrzeczydojrzalsze,
pełniejsze,okryteszybkąsławąilegendą–WidmaczyMisteriumniedzielne.
Tozapomnieniesprawiłojednak,żeumknęłyznaszejpamięciteksty,które
bardzowcześniestworzyłypoetyckiświatwyobraźni,doktórego–mniejczy
bardziejświadomie–odwoływaćsiębędąrówieśnicyGajcego.Tobowiem
właśniewWierszachniewymiernych,jakwsoczewce,skupionezostałynaj-
ważniejszemotywy,obsesjeitematy,którenarozmaitesposobypowracały
wpóźniejszejtwórczościcałegopokolenia.Tunachodząonenasiebie,moty-
wująsię,wzajemnieuzupełniają.Tworząbarwnąpoetyckąmozaikęzobsesji
poetyckiejwyobraźni.Rozgrywająonirycznąbaśń16,stwarzająniepokojący
okaleczonąurodąbajkowyświat,poruszająballadowątajemniczością.Pozwa-
lająwyrazićgrozęniewyrażalnego,wyszeptaćlęk,wysłowićtrwogę.
Możezatem,naprzekórkrytycznejtradycji,wartozastanowićsięnadtymi
lirycznymiokruchamiizobaczyć,czyprzypadkiembadawczaniechęćczyje-
dynieostrożność,niewynikająznaszejbezradnościwobectegopoetyckiego
świataumykającegokrytycznymdiagnozom.Światajedyniepozornieproste-
go,rozpoznawalnegoiwsposóboczywistyczytelnego.
Gajcykusiizwabianaspewnąiluzją.Iluzjąświatazjednejstronytajemni-
czego,mrocznego,dziwnego,zdrugiejzaśświataowyraźniedookreślonejli-
terackiejikulturowejproweniencji.Światautkanegozliterackichzapożyczeń,
klisz,powtórzeń.Aleteżświata,którywowychrepetycjachzamknąćsięnie
daje.Świata,wktórymcudzakonwencja,cudzyrekwizyt,motywsąjedynie
doraźnąmaskąskrywającąto,czegowżadeninnysposóbwyrazićsięnieda.
Światutkanyzwielości
Zacznijmyodoczywistości.PoetyckamateriaWierszyniewymiernychutkana
jestzwątkówznanych–zapożyczonychzromantycznej,inietylko,ballady,le-
gendy,kantyleny,motywówzasłyszanychjużwbajkachibaśniach,podsłucha-
nychuLeśmiana.Taichwtórnośćiliterackośćniejestjednakobciążającym
balastem,sprowadzającymsiędoodtwórczegokopiowaniazużytychsche-
matów.Gajcyprzywołujeznaneiogranekonwencje,bypokazaćichniewy-
dolność,dojmującezużycie.Gratymzużyciem.Czynizniegozrębywłasnego
16OonirycznychbaśniachGajcegopisałB.Maj,Białychłopiec,Kraków1992,s.152.
Por.teżmójtekst„Dajsiębaśnipoprowadzić…”ObaśniachonirycznychTadeuszaGajce-
go,wtomie:BajkidlaJanki,podred.K.Kuczyńskiej-Koschany,J.MaleszyńskiejiJ.Szczę-
snej,Poznań2003,s.31-36.
