Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
19
wytwarzany,przyswajanyczyprzejmowanyprzezczłonkówokreślonejkulturo-
wejgrupyidecydujeojejtożsamości.Zaangażowanesątuprocedurywynalazku
lubimportu,któreniemusząbyćprzeciwstawne,alemogąsiętakżewspieraćiłą-
czyć.Transferoznaczapomyślnąintegracjęimportowanychelementówwobrę-
biedanegokulturowegorepertuaru17.Interferencjatozkoleiproceszachodzący
wotoczeniu,gdzienastępująkulturowekontaktyidokonujesiętransfer18.
HeterogenicznośćodnoszonajestprzezEven-Zoharaprzedewszystkimdotak
ważnegodlakulturyżydowskiejzjawiskawielojęzyczności.Jaktwierdzibadacz:
Ewidentnaróżnorodnośćwkulturzefunkcjonującajestszczególniennamacalna”wprzy-
padkach,gdydanaspołecznośćjestdwu-lubwielojęzyczna(stanjeszczedoniedawnapo-
wszechnywwiększościspołeczeństweuropejskich).Przykładowowdziedzinieliteratury
heterogenicznośćobjawiasięwsytuacji,gdydanawspólnotaposiadadwasystemyliterac-
kie(lubwięcej)-niejakodwieliteratury19.
Wświetleteoriipolisystemówwielojęzycznakulturaniestanowiluźnego
skupienianiejednorodnychczęści,lecztworzycałośćpowiązanychiskoordyno-
wanychzsobąelementów.Jejporządkowanywkategoriachcentrum/peryferie
obszarokazujesięmiećwielecentrówlokalnych.Możliwyjestwnimponadto
zarównotransferelementówwobrębieposzczególnychsystemówpomiędzyich
centramiorazperyferiami,jakipomiędzyróżnymisystemamiorazpolisystema-
mi.Procesytedecydująożywotnościkultury,odnawiającejsiędziękitakimwe-
wnętrznymprzepływom,aleteżdziękiotwarciunatransferelementówzkultur
sąsiednich.Odnowicielskainterferencjadokonujesięnajczęściejnaperyferiach
kulturowychpolistystemów,pozacentrumichkanonicznychtekstówiinstytucji.
WodniesieniudosytuacjikulturyżydowskiejwPolscekoncepcjapolisystemu
najpełniejrozwiniętazostaławpołowielatosiemdziesiątychprzezizraelskiego
historykaliteraturyikulturyChoneShmerukawstudiumHebrajska-jidysz-
polska.Trójjęzycznakulturażydowska20.Odchodzącodobecnegowswychwcześ-
niejszychpracachinsularnegomodelufunkcjonowaniakulturyżydowskiej21,
17
I.Even-Zohar,TeMakingofCultureRepertoireandtheRoleofTransfer,nTarget”1997,
t.9(2).
18
I.Even-Zohar,GesetzmässigkeitenderkulturellenInterferenz[w:]ÄsthetikundKulturwandel
inderÜbersetzung.Hrsg.M.Krzysztofiak,Bern2008,s.117-118.
19
I.Even-Zohar,Teoriapolisystemów.Przeł.K.Lukas,nPrzestrzenieTeorii”2007,nr7,s.350.
20
Koncepcjazostałazaprezentowanaprzezuczonegoporazpierwszyw1986roku,aogłoszona
w1989roku:Ch.Shmeruk,Hebrew-Yiddish-Polish.TeTrilingualJewishCulture[w:]TeJews
ofPolandBetweenTwoWorldWars.Eds.Y
.Gutman,E.Mendelsohn,J.Reinharz,Ch.Shmeruk,
Hanover-London1989.Polskiprzekład:Ch.Shmeruk,Hebrajska-jidysz-polska.Trójjęzyczna
kulturażydowska.Przeł.M.Adamczyk-Garbowska,nCwiszn.Pomiędzy.ŻydowskiKwartalnik
oLiteraturzeiSztuce”2011,nr1-2.
21
Natenwątekobecnywjegowcześniejszychpracachzwracaliuwagęmiędzyinnymi
M.Rosman,Jakpisać...,s.114,167iH.Bar-Itzhak,FolkloreasanExpressionofIntercultural
Communication...,s.91.
