Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wprowadzenie
JaksłuszniewskazaliStanisławKalabińskiiFeliksTych,niepokoje
społecznewlatach1905–1907powinnybyćrozpatrywanetakżejako
pierwszarewolucjaspołeczna,anietylkoprotestpolitycznyczypowsta-
nienarodowe
30
.Czaswrzeniarewolucyjnegostanowiłbowiemmoment
kluczowydlaprocesówmodernizacyjnych,przyspieszającniektórezmiany
zachodzącewżyciujednostekorazzbiorowościwsferzekulturyiobycza-
jowości31.Ztegopowodurewolucja1905rokujestistotnadlazrozumie-
niaówczesnegospołeczeństwaziempolskich,jakipóźniejszychprocesów
społeczno-politycznychikulturowych.
nPogromalfonsów”zostałodnotowanywbardzobogatejhistoriografii
rewolucjilat1905–1907naziemiachpolskichniebezpowodu.Czołowi
badaczetegozagadnieniazwykliuważaćgozaspontanicznywybuchludowy,
mającynaceluwymierzeniesprawiedliwościibudowanienowejmoralno-
ści.KalabińskiiTychokreśliliwydarzeniazmaja1905rokujakocharak-
terystycznyprzykładżywiołowegowystąpienialudowego,tylkopozornie
pozbawionegokontekstówspołeczno-politycznych.Ichzdaniemzrodziła
jewłaśnierewolucja
32
.Podobnienpogromalfonsów”interpretowaliinni
badacze,wskazującnaspołecznetendencjepuryfikacyjne,któreujawniłysię
wdziałaniachrobotnikówdewastującychdomypubliczne
33
.Powołującsięna
monumentalnąpracęCharlesaTilly’ego,WiktorMarzecpodaje,żeniszcze-
niedomówpublicznychidemolowaniesklepówmonopolowychnależały
dostałegorepertuaruprzednowoczesnychkontestacjispołecznych,które
wokresierewolucjiprzeplatałysięzichnowoczesnymiformami–strajkami
idemonstracjami34.
Kielce2005;Dziedzictworewolucji1905–1907,red.A.Żarnowska,Warszawa2007;S.Ury,
BarricadesandBanners:TheRevolutionof1905andtheTransformationofWarsawJewry,Stanford
2012;RussianRevolutionof1905inTransculturalPerspective:Identities,Peripheries,andtheFlow
ofIdeas,red.F
.FischervonWeikersthaletal.,Bloomington2013,s.105–120;J.Cox,The
Women)sRevolution:Russia1905–1917,Chicago2019;TheRevolutionof1905andRussia)s
Jews,red.S.Hoffman,E.Mendelsohn,Philadelphia2008;K.Śmiechowski,W
.Marzec,
PathogenesisofthePolishPublicSphere:TheIntelligentsiaandPopularUnrestDuringandAfter
the1905Revolution,nPolishSociologicalReview”2016,nr4(196),s.437–457;I.Shtakser,
TheMakingofJewishRevolutionariesinthePaleofSettlement:CommunityandIdentityDuringthe
RussianRevolutionandItsImmediateAftermath,1905–1907,Basingstoke2014.
30S.Kalabiński,F
.Tych,Czwartepowstanie…Wroku2004AnnaŻarnowska,ocenia-
jącstanbadańnaddziejamirewolucji1905roku,stwierdziła,iżwpolskiejhistoriografii
przezdługiczasskupianosięgłównienarozpatrywaniuokresurewolucyjnegowkontekście
narodowymipolitycznym.Chwalącnowynurtwdziedziniebadańnadrewolucją,kierujący
większąuwagęnaznaczneprzemianyspołeczno-kulturowe,wzywaładodalszychbadań
wtymobszarze.Zob.eadem,Spojrzenienarewolucję1905r.wpolskiejhistoriografi–garść
refleksji,nKwartalnikHistoryczny”2006,R.113,z.4,s.59–94.
31A.Żarnowska,Spojrzenie…,s.91.
32S.Kalabiński,F
.Tych,Czwartepowstanie…,s.166.
33H.Kiepurska,Warszawa…;S.Ury,Barricades…;R.Blobaum,Rewolucja…
34W
.Marzec,Rebelia…,s.141.
