Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Gwałtowneodmianypolitycznegobytu
25
Oddanyrosyjskimzwierzchnikom,przyczyniłsiędozaprowadzaniauciążli-
wegodlaspołeczeństwasystemurządówpolicyjnych.Społeczeństwotozaś
podwpływemzmianypokoleniowejulegałoprzeobrażeniu,wtymmentalne-
mu.Epigonówszlacheckiegoświata,bohaterówniniejszejksiążki,zastępowali
młodzi,wśródktórychpolitykawspółpracyzcesarzem-królemniecieszyłasię
popularnością.Wręczprzeciwnie,zanajwyższącnotęiwyrazpatriotycznej
postawyuznawalioniopórwobecRosjiijejmonarchy.Tozaśoznaczało,że
utworzoneprzezAleksandraIpaństwostałosiędlajegotwórcynietylenarzę-
dziemskutecznegorządzenia,ilekłopotliwymciężarem,tymtrudniejszymdo
uniesienia,żenakładanymprzezsamychPolaków,podważającychzdobycze
KrólestwaPolskiego.Aleksandrowitrudnotobyłozrozumieć.
WreakcjinaniepokojącesygnałydochodzącezKrólestwaw1825r.ce-
sarz-królwprowadziłprzedmającymsięodbyćsejmemArtykułDodatkowy,
znoszącyjawnośćobradparlamentarnych,atymsamymograniczającykon-
stytucyjneuprawnieniasejmu.Zakaztenbyłwymierzonyprzedewszyst-
kimwopozycjęsejmową.Miałprzeciwdziałaćjejwystąpieniomprzeciwko
AleksandrowiI,aleniespełniłtegozadania.Wtrakcieobradsejmowych
pojawiłasiękrytykapolitykifiskalnejprowadzonejprzezministraskarbu
KrólestwaFranciszkaKsaweregoDruckiego-Lubeckiego,posunięćoświa-
towychGrabowskiegoczynieprzestrzeganiawolnościosobistej.Celemsej-
mującychniebyłojednakprowokowaniewschodniegoimperatora.Pamiętali
oniojegoprzyrzeczeniachdotyczącychrozwinięciaprawkonstytucyjnych
iposzerzeniaterytoriumKongresówki.Zdawaliteżsobiesprawęzzagrożeń
mogącychdoprowadzićodzniesieniakonstytucji.ZresztąsamAleksanderI,
obecnynasejmie,przestrzegałichprzedwzniecaniemniepokojów.Wyrażał
nadzieję,iżPolacydoceniąjegodobrąwolę.Zapewniałrównież,żezależymu
naspokojuiszczęściupolskichpoddanych19.Niedługojednakprzetrwałyowe
zapewnienia.PięćmiesięcypozakończeniusejmuiopuszczeniuWarszawy,
1grudnia1825r.,car-królzmarłwTaganrogu,awrazzjegośmierciąskończy-
łasiędlaKrólestwaPolskiegonajlepszaporozbiorowadekada.
19Zob.S.Askenazy,Rosja-Polska1815-1830,dz.cyt.,s.78-90;A.Ajnenkiel,B.Leśno-
dorski,W.Rostocki,HistoriaustrojuPolski(1764-1939),dz.cyt.,s.65-66;H.Więckow-
ska,OpozycjaliberalnawKrólestwieKongresowym1815-1830,Warszawa1925,s.81-129;
A.Andrusiewicz,AleksanderI.Wielkigracz,carRosji-królPolski,dz.cyt.,s.490-493;
R.Przelaskowski,Sejmwarszawskiroku1825.RozprawyHistoryczneTowarzystwaNauko-
wegoWarszawskiego,t.7,z.2,Warszawa1929,s.70-92,102-126.
