Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
WPROWADZENIE
kiepaństwo,powodującożywienie,reinterpretacjębądźzdefiniowanie
nowychkategoriireligijnychwpolitycznejoprawie,takichjakdinwa-
daula,ad-daulaal-islamijja,wilajatal-fakihczynizamislami.Miałystaćsię
nośnikamirewitalizacji,rewolucji,islamizacji,czyliróżnieokreślanych
drógwiodącychdowspólnegocelu,byislamponownieokreślałporzą-
dekświata.Tymrazemjednakuniwersummuzułmańskiedlawieluide-
ologówczyruchówmuzułmańskichzyskałoznacznieszerszygeograficz-
niesens,dotyczącwistociecałegoświata.
PonieważArabiabyłamiejscemobjawieniaislamu,ajęzykarabski
jestjęzykiemKoranu,naZachodzieistniejetendencjadoredukowania
światamuzułmańskiegowyłączniedoświataarabskiego,marginalizują-
catakzwanyislamperyferyjny.Tosamouproszczenieczęstodotyczy
współczesnegoislamizmu,ograniczającjegorodowódizasięgdoArabii
Saudyjskiej,pomijasiętrendyislamistycznespozategoregionu,anawet
spozaBliskiegoWschodu1.Tendencjadotworzeniauproszczonychsfor-
mułowańobejmujetakżepolitycznyislam,któryczęstosprowadzasiędo
jednej,zwykleradykalnejideologii,najczęściejzwiązanejzdżihadem
iprezentowanejwoprawiekoncepcjiHzderzeniacywilizacji”Samuela
Huntingtona.Pomijasięznaczniebardziejzróżnicowanyzasięgzjawiska
orazcele,któresązarazemmiędzynarodowe,aleteżlokalneiskupione
nainteresachposzczególnychkrajów.
Wlatach50.i60.ubiegłegowiekuwnaukachspołecznychdomino-
wałdeterminizmmodernistyczny,arolareligiijakoczynnikatransfor-
mującegospołeczeństwa,czysiły,któramożemiećznaczenietakżepoli-
tyczne,byławyraźniemarginalizowana.Religiabyłaraczejuznawanaza
przyczynęzastojucywilizacjiigłównąprzeszkodęwrozwojuspołe-
czeństw.Wtensamsposóbinterpretowanoislam,uznając,iżodpowiada
zastagnacjęświatamuzułmańskiego.Mniejwięcejodlat80.obserwu-
jemytendencjęzmierzającąwkierunkureligijnegodeterminizmu,gdzie
cywilizacjęitożsamośćkulturdefiniujesięprzezpryzmatreligii.Zgod-
nieztymkierunkiem,zaczętoteżpodkreślaćznaczenieislamuwbada-
niachspołeczeństwmuzułmańskich.
Choćislamizmniejestcałkowicienowymzjawiskiem,jeśliuwzględ-
nićjegoideologicznekorzenieipopularnośćnaBliskimWschodzie,któ-
rązyskałzpoczątkiemXXwieku,wzachodnimdyskursiepolitycznym,
aleteżakademickim,zainteresowanietymfenomenemprzyniosładopie-
roislamskarewolucjawIranieimoment,wktórymwkroczyłnaarenę
międzynarodowąjakoglobalnezjawiskopolityczne.Odtądzaczętopo-
1
G.Kepel,Jihad.TheTrialofPoliticalIslam,I.B.Tauris,London–NewYork2016,
s.32–33.
