Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
9
dejmowaćbardziejszczegółoweanalizyreligijnegoożywieniawobsza-
rzeświatamuzułmańskiegoiupolitycznieniaislamu.Rozpoznaniezna-
czeniareligiiwtransformacjachlokalnychiglobalnych,wstosunkach
regionalnychimiędzynarodowychnietylkowzmocniłowiaręwnie-
uchronnykonfliktcywilizacyjny,aleteżprzyczyniłosiędostworzenia
zbytmonolitycznegoobrazuregionów,któresądefiniowaneprzezpry-
zmatreligii.JohnL.Espositozwróciłuwagę,iżwtensposóbreligijny
redukcjonizm(czydeterminizm),dotyczącytakżeświataislamu,prowa-
dzidoanalizywydarzeń,wtymkonfliktówjakouwarunkowanychreli-
gijnie.Tymczasemchoćspołeczeństwabliskowschodniemogąrzeczywi-
ściebyćwidzianewszerokimkontekściereligijnym,tojednakichpro-
blemymająwrównymstopniupodłożepolityczne,etniczne,socjoeko-
nomiczne,coreligijne.Paradoksemjestjednakto,iżzarazemfenomen
wyrosłynagruncietegoregionu–islamizm–analizujesięprzezpry-
zmatpolitycznegoredukcjonizmu,umniejszającreligięalbowyłącznie
dopostacinarzędziapolitycznego,alboczynnikamarginalnego;cozko-
leimożewynikaćzfaktu,iżwpolitycewobeckrajówmuzułmańskich
(np.USAwobecArabiiSaudyjskiej)niereligia,leczpolitykaorazaspek-
tynarodoweistrategiczneodgrywająkluczowąrolę2.
Studianadpolitycznymislamemobejmująwdużejmierzeanalizę
konfliktu,którydotyczystosunkówwewnątrzświataislamu,atakżere-
lacjiześwieckąrzeczywistościąwkontekściemiędzynarodowym.Jestto
konfliktodwojakiejnaturze.Zjednejstronyjestonureligijniony,przez
costajesięnierozwiązywalny,ponieważreligianiepodleganegocja-
cjom3.Jestonteżpolityczny,ponieważdotyczycelów,którezostająwy-
rażonewjęzykupolityki.Niejesttonatomiastkonflikt,którymożnade-
finiowaćwyłączniewkategoriachdysproporcjimiędzytradycjąanowo-
czesnością,zachodniądominacjąabliskowschodniąstagnacjąopartąna
religijnejlegitymizacji.PowódkutemuprzedstawiłEsposito,moderni-
zacjaniejestkwestiądokonaniaprostegowyborumiędzypasywnątra-
dycjąadynamicznązmianąnowoczesności,świeckimilideramiainte-
lektualistamiczytradycyjnąelitąreligijną(alimami).Krajemuzułmań-
skiemajązróżnicowanedoświadczenieznowoczesnością,przyjęłyróżne
wzorcemodernizacjiorazswoisteinterpretacjeiimplementacjeislamu4.
Oilezgodniezdawnądychotomiądzielonoświatmuzułmańskinapań-
stwabardziejświeckie(np.Egipt,TurcjaczyAlgieria)lubbardziejreli-
2
J.L.Esposito,PoliticalislamandtheWest,HJointForceQuarterly”,Spring2000,s.50.
3
B.Tibi,Islam’sPredicamentwithModernity.Religiousreformandculturalchange,Rout-
ledge,London–NewYork2010,s.xi.
4
J.L.Esposito,PoliticalislamandtheWest,op.cit.,s.51.
