Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
ROZDZIAŁ1
go40.Wskazujetonapriorytetowycharakterpołudniowego,tureckiegokierunku
ekspansjonistycznychdążeńRosji.Południezawszebyło(inadaljest)jednym
zgłównymcelówpolitykizagranicznejRosji.
OdpoczątkupowstaniawIXwiekupaństwostaroruskiedośćskutecznie-
ażdopołowyXXwieku-prowadziłoekspansję,przesuwającswojegranice
zarównowzdłużliniipołudników,jakirównoleżników.
Integracjaterytorialnaiekspansjawzdłużliniipołudników(poosi,łączącej
północzpołudniem)nastąpiłanajwcześniej,prowadzącdopojawieniasiępołu-
dniowego,południowo-zachodniegoipółnocno-zachodniegopromieniageopoli-
tycznego.Byłotouwarunkowanefaktempowstaniapaństwaruskiegonaszlaku
handlowym,prowadzącymnodWaregówdoGreków”41.Rosyjskaekspansja
wkierunkupołudniowymmaprawietysiącletniąhistorię.NaprzełomieX-
XIwiekurozpoczęłysięwyprawywojenneRusinównaobrzeżaMorzaKaspij-
skiego,Przedkaukazie,północnewybrzeżeMorzaCzarnegoiKrym,mającena
celurozszerzenieterytoriumpaństwaiopanowanienowychszlakówhandlowych.
Faktyhistorycznewskazujązatemnachronologicznepierwszeństwopołu-
dniowegokierunkuekspansjigeopolitycznejwpolitycezagranicznejpaństwa
staroruskiego.ZdaniemrosyjskiegohistorykaAleksandraSmirnowa,prowadze-
niezaborczychwyprawwojennychnaZakaukazie,doChazarii,Bizancjum,
Bułgarii(tzn.ekspansjawkierunkupołudniowymipołudniowo-zachodnim)
stanowiłagłównycelksiążątkijowskich42.Jednakwkrótcepojejrozpoczęciu
(naprzestrzenijednegolubdwóchwieków),ekspansjanapołudnie,wzdłużlinii
południkowej,nieoczekiwanie-zdaniemLeonidaIwaszowa-przybrałaformę
nreligijnejintegracjiruskichprzywódcówzCesarstwemWschodniorzymskim,
cozostałonazwanepierwszymchrztemRusi”43.
Tenfakt,atakżeszeregpóźniejszychwydarzeń,nadługiczasosłabiłorosyjską
ekspansjęwkierunkupołudniowym.XIIIwiekstałsięokresemkataklizmów
geopolitycznychiklęskipaństwastaroruskiego.Wskuteklicznychproblemów
wewnętrznych,atakżeniszczycielskichnajazdówludówwschodnich,nastąpił
dośćdługiokreswhistoriipaństwa-ażdopierwszejwojnyrosyjsko-tureckiej
wlatach1676-1681iwyprawwojennychPiotraInaAzow-wtrakcie,którego
południowykierunekekspansjigeopolitycznejpraktycznienieistniał.
DecydującywpływnakształtowaniesięspectrumgeopolitycznegoRosji
naprzełomieXV-XVIwiekuwywarłytakiewydarzeniahistoryczne,jakpod-
40К.В.Миньяр-Белоручев,ТерриториальнаяэкспансияСШАиРоссии:опыт
сравнительногогеополитическогоанализа,wzbiorze:«200летроссийско-американских
отношений:наукаиобразование»,Москва2007,s.37-47.
41Л.Г.Ивашов,РоссияилиМосковия?…,op.cit.,s.11.
42А.С.Смирнов,ИсторияЮжнойРуси,Алгоритм,Москва2008,s.62.
43Л.Г.Ивашов,РоссияилиМосковия?…,op.cit.,s.13.
