Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
byłabybynajmniejużyteczna,skoropotocznemniemaniegłosi,
żeiluistniejekonserwatystów,tyletakżeinterpretacjitegopojęcia.
Niewątpliwiespektrumpoglądówkonserwatywnychjestszerokie
–odniemalreakcyjnych(negującychwszelkązmianęidomaga-
jącychsiębezwzględnegoodtworzeniatradycyjnegoładu)po
zbliżonedoliberalnych(tradycjaanglosaskiegokonserwatyzmu
ewolucyjnego).Wydajesięjednak,żeistotypostawykonserwaty-
sty–szczególnieważnejdlaniniejszychrozważań–dopatrywaćsię
możnawsprzeciwiewzględemradykalnychzmianzagrażających
istniejącejrzeczywistościspołeczno-politycznej,wprzekonaniu
ozagrożeniudlapodstawegzystencjizestronyzbytgwałtownych
przemiandokonywanychwimięsprawiedliwościspołecznejiega-
litaryzmu48.Obronasprawdzonegoładu,przekonanieowartości
wielowiekowejtradycji,zaufaniewzbiorowąmądrośćwspólnoty
–otoznamiennerysydoktrynykonserwatywnej,pozwalającena
odrzuceniewszelkichrewolucyjnych,utopijnychinowoczesnych
projektówprzebudowyświataopartychnakulciezmiany–także
tychformułowanychprzeztotalitaryzmy.
Abywyraźniedostrzectenryspostawykonserwatysty,warto
przyjrzećsięzapomnianemuniecodziełuDokądnamiśćwypada?,
opublikowanemuwroku1910przezhrabiegoWojciechaDziedu-
szyckiego–galicyjskiegopolityka(międzyinnymiposładoparla-
mentuaustriackiego),filozofa,historykasztuki,aletakżeeseistę
ipowieściopisarza.Dzieduszyckiprezentujesięwtymtekściejako
zwolenniktradycyjnychwartości–rodziny(krytykarozwodów
iemancypacjikobiet)orazreligii,postrzeganejjakowęzełłączą-
cyspołeczeństwoizapobiegającyanarchii.Bronitakżetezyonie-
sprzecznościnauki(formułującejprawdyszczegółowe)ireligii
(odkrywającejprawdyogólne).Liberalnyindywidualizmzostaje
przezautoraHistoriimalarstwaweWłoszechodrzuconyjakopro-
wadzącydozgubnejatomizacjinarodu,skutkującejwkonsekwen-
48Por.Konserwatyzm,[w:]DoktrynypolityczneXIXiXXwieku,s.125.
Interpretacjeliterackie
29
