Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
GrzegorzKucharczyk
śleliśmyotym,żewyzwoliliśmyichspodrosyjskiegojarzmaidostarczyliśmyim
fundamentupodnowąmonarchię.MywprowadziliśmywPolsceprawaporządku
ispokój,chroniącpotemkrajprzedrosyjskimbolszewizmem,agdyPolacypoczuli
siędostateczniesilni,gdyutworzyliwłasnąarmięidywizjepolskiegen.Hallera
majądotrzećzfrontuzachodniego,bezwstydniezarzucająoniniemieckiemuObe-
rostowiwspółdziałaniezbolszewikami!Polacyidąwślady„zdradzieckichCze-
chów”,którzyodwybuchuwojnyznosilisięwtajnymsojuszuzaliantami,podmi-
nowującintegralnośćAustro-Węgier”17.
PrzyjęciewNiemczechwilsonowskiejzasadysamostanowienianarodów,jako
podstawyprzyszłegoukładupokojowego,nieoznaczało,jakprzekonywanownie-
mieckiejprasie(równieżtejosympatiachliberalnychidemokratycznych),równego
korzystaniaztychprawprzezwszystkienarody.Pierwszeństwomiałynarody„kul-
turowozaawansowane”,coprzekładającnarelacjepolsko-niemieckie,oznaczać
miało,żegranicamiędzyNiemcamiaodradzającymsiępaństwempolskimmiała
byćustalonawedługwizjiBerlina18.
Charakterystycznepodtymwzględembyłostanowiskoreprezentantówludno-
ściniemieckiej(niemieckichRadLudowych)wWielkopolsce,którzyzorganizo-
waliswójzjazdwPoznaniuwdniach12-13grudnia1918r.Byłonpomyślany,
jakoniemieckaodpowiedźnaobradującywdniach3-5grudnia1918r.wstolicy
WielkopolskiPolskiSejmDzielnicowy.Niemieccydelegaci,nadwatygodnieprzed
wybuchemPowstaniaWielkopolskiego,odwoływalisiędoCzternastuPunktów
prezydentaWilsona,stwierdzającjednocześnie,żepolskiedążenianiepodległo-
ściowe(tj.chęćoderwaniaziemzaborupruskiegoodpaństwaniemieckiego)jest
pogwałceniemwilsonowskiejzasady„samostanowienianarodów”,którejobowią-
zywanienadWartąmogłobyćstwierdzonetylkonakorzyśćNiemiec,atozasprawą
ich„wielowiekowejpracykulturowej”19.
Zważywszynastanowiskoniemieckichorazpruskichczynnikówoficjalnych,
jakrównieżnastawieniezdecydowanejwiększościniemieckiejopiniipublicznej,
nicdziwnego,żewybuchPowstaniaWielkopolskiegowdniu27grudnia1918r.zo-
stałprzyjętynadSprewąjakoaktwrogi.MatthiasErzbergerzkatolickiejpartiiCen-
trum,którywrządzierepublikańskichNiemiec,pełniącfunkcjęministrabezteki,
byłodpowiedzialnyzakontaktyzestronąaliancką,reprezentowałwlutym1919r.
17Używaneprzezniemieckągazetęsłowo„Polska”należyrozumiećwsensiewłaściwym,tj.jako
okrojonąterytorialnieKongresówkę.Cyt.za:W.Stępiński,SpołeczeństwopruskiejprowincjiPomo-
rzewobecpowstaniaIIRzeczypospolitejwlatach1918-1919.Psychologiczneipolityczneprzesłanki
postawspołeczeństwapogranicza[w:]Polskawobecideiintegracjieuropejskiejwlatach1918-1945,
red.M.Wojciechowski,WydawnictwoNaukoweUniwersytetuMikołajaKopernika,Toruń2000,
s.112-113.
18G.Behrens,op.cit.,s.322-324.
19Por.Akcjaireakcja.PolskiSejmDzielnicowyizjazdniemieckichradludowych,opr.itłum.P.Ma-
tusik,„KronikaMiastaPoznania”2018,nr3,Poznań,s.67.Zob.równieżS.Kubiak,NiemcyaWiel-
kopolska1918-1919,InstytutZachodni,Poznań1969,s.86(szerzejnatentemat:ibidem,s.74-89).
