Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
RYSZARDStEMplowSKi
stojącegoprzedprywatnym-niebędzieryzykowałwojowaniazmieczemwdło-
ni.Interesmożnauznaćzaskładnikprzyczynyiskładnikskutkupolityki.Trzeba
koniecznierozpatrzećinteresjakofunkcjęprzewidywanegoczasu,tzn.zgodność
albosprzecznośćinteresówkrótkofalowychidługofalowych.WXXIw.dotyczy
tozwłaszczaharmonizowaniadziałańpaństwamającychnaceluodpowiednią
kontrolęoddziaływaniagospodarkiikonsumpcjinaklimatizarazemdbanie
outrzymanieczyzwiększaniewzrostugospodarczego,panowanianadpozio-
memstanuzatrudnieniai-wobecrozwojusztucznejinteligencji-przygotowa-
niawszechstronniepojmowanegozabezpieczeniaspołecznegoitp.
Ktowolipozostawićracjęstanu,raisond’état,wzbiorzeprzemówieńdaw-
nychmężówstanuipodręcznikachhistorii,tenbędziepewniesięgałdofilo-
zofiiinteresunarodowego,państwowego,nationalinterest.Tepodejścianiesą
całkowiciesprzeczne,choćkryteriumracjistanujestbardziejwyrafinowane
imożedlategoniezawszejestpoprawniestosowane17.Będzieotymmowada-
lej.nInteresnarodowy”(l.poj.)jestkonceptualnieprostszy.PolskaKonstytucja
z1921r.wymieniawtekścieprzysięgiprezydentaRP:dobropowszechneNa-
rodu,godnośćimieniapolskiego,sprawiedliwośćjakocnotę,powszechnepra-
waobywatelskie.Konstytucjaz1935r.wymienia:dobropowszechne(uznane
przezpaństwojakogranicęwolnościsumienia,słowaizrzeszeń),awprzysię-
dzeprezydenta:godność[Państwa],sprawiedliwość,bezpieczeństwo,dobro
PaństwaKonstytucjaz1997r.wymienianważnyinterespubliczny”(orazin-
terespaństwaiSkarbuPaństwa).Poprzedniekonstytucjetegoterminunieza-
wierają.Aktyunijnewymieniająwartościnazywanepotocznieneuropejskimi”.
Wliteraturzewystępująrozmaiteteorieinteresupublicznego18.
17Doktrynalnaformuła(sic!)racjistanuRPmożezawieraćwdemokratycznympaństwie
praworządnymXXIw.następująceskładniki:(1)bezpieczeństwopaństwa,(2)sprawiedli-
wośćspołeczna,(3)ochronaprawczłowiekaipodstawowychwolności,(4)trwałyizrówno-
ważonyrozwój,(5)współdziałaniewUniiEuropejskiej.Natomiastracjastanu,wyrażanawe
wnioskuprezesaRadyMinistrówdoSejmuowotumzaufania,powinnabyćkonkretyzacją
formuły(tejalboinnej,alepodanejwewniosku)albozostaćopartanakoncepcjiinteresuna-
rodowego.Jeżeliwdanymokresieterminnracjastanu”niewystępuje,pojawiasięwnarracji
pozarządowejalbowogólerzadko,wartotakifaktodnotować.R.Stemplowski,Wprowadze-
nie...,op.cit.,zwł.s.99-101,105-157.
18B.Bozeman,PublicValuesandPublicInterest.CounterbalancingEconomicIndividu-
alism,GeorgetownUniversityPress,WashingtonD.C.2007.Ch.Rodatz,P.Smolarski(red.),
WasistPublicInterestDesign?BeiträgezurGestaltungöfentlicherInteressen,transcript-
-verlag.de,Bielefeld2018;otwierająwstępnyszkicredaktorówWasistPublicInterestDe-
sign?ProblemfelderanderSchnittstellevonPolitik,GesellschaftundDesign,s.9-12;au-
torzy,zwłaszczaredaktorzytegodzieła,odnosząinterespublicznydonspołeczeństwa”,
aletraktująjejakobytwyobrażony,cozbliżaichstanowiskodoznanejopiniipremier
Thatcher,żenspołeczeństwo”nieistnieje.Natomiastpytanie-czypubliczność(Ofentlich-
keit)jakopodmiotspołecznyjestsynonimemspołeczeństwa-traktująjakootwarte.Termin
ndesign”jestsynonimemterminunprojekt”.Rozważaniatemożnawanaliziemoimzdaniem
