Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
WwynikuIIwojnyświatowej,w1945rokuświatzostałpodzielonynadwie
strefywpływów,gdziehegemonamistałysięnajsilniejszemilitarniewtymczasie
państwa-StanyZjednoczoneiZwiązekRadziecki.Różniłysięonemiędzysobą
zasadniczo.USAbyłyostojądemokracji,kapitalizmuiwolnegorynku.ZSRRpro-
mowałlubnarzucałsiłąinternacjonalizm,gospodarkęcentralnieplanowanąoraz
likwidacjęwłasnościprywatnej.Wwynikupostanowieńkonferencjijałtańskiej
(luty1945),anastępniepoczdamskiej(lipiec-sierpień1945),worbiciewpływów
obumocarstwznalazłysiępaństwaeuropejskie.Pojałtańskiporządekświata,jego
wyraźnypodziałnajwymowniejokreśliłWinstonChurchillw1946rokupodczas
słynnegoprzemówieniawFultonwstanieMissouriwUSA.Wobecnowegoukładu
siłwstosunkachmiędzynarodowychbyłypremierWielkiejBrytaniiużyłsformuło-
wanianżelaznakurtyna”,któreodtejporymiałosymbolizowaćpodziałświatana
EuropęZachodniąiEuropęWschodnią1.
AgresjahitlerowskanaPolskęwewrześniu1939r.zakończyłasięmilitarną
klęskąIIIRzeszy,ajejkońcowymefektembyłowłączeniePolskidoradzieckiej
strefywpływówobejmującychEuropęWschodniąiŚrodkowo-Wschodnią.Wten
sposób,wbrewwłasnejwoliPolskanabliskopółwiekuodciętazostałaodzdoby-
czycywilizacyjnychświatazachodniego,azwłaszczaoddemokratycznychwar-
tościigospodarkiwolnorynkowej.Rozumującwkategoriachkontrfaktycznych,
zdużymprawdopodobieństwemmożnazałożyć,żegdybyniebyłozbrodniczego
nazizmuikomunizmu,Polskawłączonazostałabydoeuropejskichstrukturinte-
gracyjnych,ponieważtakzakładaływszystkiemiędzywojennekoncepcjebudowy
jednościeuropejskiej.Jejlosymogłybypotoczyćsięinaczej2.
KiedywPolscepodosłonąwojskradzieckichbudowanozrębysytemukomu-
nistycznego,nazachodzieEuropydojrzewałydorealizacjipierwszeprojektybu-
dowystrukturintegracyjnych.Choćodczasówśredniowieczawmyślipolitycznej
zdawanosobiesprawę,żeintegracjaeuropejskabędzienajlepszympanaceumna
wojnyinieszczęścia,któretrapiłystarykontynent,tobrakowałowolipolitycznej
ideterminacji,byteplanyizamierzeniawprowadzićwżycie.Dopierotrauma
IIwojnyświatowej,ogromzniszczeń,któreonaspowodowała,zagrożenieprzez
ekspansjonistycznąpolitykęStalina,procesydekolonizacyjne,powstaniedwubie-
gunowegoświata,gdzieniebyłomiejscanamocarstwowąpozycjęFrancjiiWiel-
1TheSinewsofPeace([IronCurtainSpeech’),TtheInternationalChurchillSociety,https://
winstonchurchill.org/resources/speeches/1946-1963-elder-statesman/the-sinews-of-peace/,
10.04.2018.
2Szerzej:A.Marszałek,Zhistoriieuropejskiejideiintegracjimiędzynarodowej,Łódź1997;
K.Łastawski,Historiaintegracjieuropejskiej,Toruń2011.
5
