Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
conurtuliteraturyinspirowanejdokumentem5–wartojednakposzerzyćopro‑
blemwspółistnieniadwóchzasadniczychśrodkówprzekazutejtwórczości.WPol‑
scejestonautożsamianarównocześniezprasą,dziękiktórejformareportażowa
zyskałanowoczesnąpostaćgatunkową,izrynkiemksiążki,wedleobiegowej
opiniistwarzającymreporteromznaczniewiększemożliwościsamorealizacji
niżściślepodporządkowanykryteriomekonomicznymsektorgazeticzasopism.
Funkcjonowaniereportażuwdrugimzwymienionychśrodowiskmedialnych
stanowiproblemznaczący,choćczęstomarginalizowanynapolubadawczym.
Tendencjatazdajesięmiećdwiegłówneprzyczyny.Pierwsząjestto,żeekspansja
utworówreportażowychnapolskimrynkuwydawniczo-księgarskimzwykle
uchodzizanastępstwolubteż–zależnieodprzyjętejperspektywy–zaźródło
literackościgatunku,będącejnadrzędnymprzedmiotemanaliz.Takiestanowisko
uwidaczniasięchoćbywstworzonejprzezKazimierzaWolnego-Zmorzyńskiego
typologiireportażu,wktórejodmianaliterackałączonajestwwiększymstopniu
zedycjamiksiążkowymi,apublicystyczna–zesferądoraźnychkomentarzy
isprawozdańwmediachmasowych6.PodobnąopinięformułujepośrednioZyg‑
muntZiątek,tłumaczącprzekształceniereportażuwliteraturęjegostopniowym
wypieraniemzgazeticzasopism7.PopularyzacjiksiążekreportażowychwPolsce
oczywiścieniesposóbuznaćzawyłącznypowódnasyceniaprozyreporterówele‑
mentamiliterackimi.Jakbowiemwiadomo,niekażdapublikacjazwartaodznacza
sięstylistycznymartyzmem,awieletekstówzamieszczanychwprasieprzekracza
ramydziennikarskiejsprawozdawczości.Lokowaniepolskichreportażyksiążko‑
wychwkręguliteratury,atymsamymuzależnianiekwestiiśrodkaprzekazuod
poetykiutworów,jestjednakzjawiskiemzauważalnym.
Zadrugąpotencjalnąprzyczynęczęstomarginalnegotraktowaniaksiążkijako
przekaźnikatreścireportażowychmożnazkoleiuznaćnierozdzielnepostrzega‑
niezwartychiprasowychedycjigatunku,zregułyprowadzącedoprzypisania
utworomksiążkowymcechwtórnościwobectekstówuprzedniozamieszczo‑
nychwprasie.Tegotypustanowiskauwidaczniająsięszczególniewkontekście
5ZygmuntZiątekzaliczyłreportaż–obokludowejautobiografiiirelacjiświadka–dotrzech
kluczowychzjawisk,któreflukształtowałydokumentaryzmpolskiejprozyXXwiekubez‑
pośrednio:przezwłasny,wewnętrznyrozwójkudojrzałościliterackiej,ipośrednio:wpły‑
wającnaposzukiwaniaprozyfikcjonalnej”(Z.Ziątek:Wiekdokumentu.Inspiracjedokumen-
tarnewpolskiejproziewspółczesnej.Warszawa1999,s.15).
6Zob.K.Wolny‑Zmorzyński,A.Kaliszewski,W.Furman:Gatunkidziennikarskie.Teoria.
Praktyka.Język.Warszawa2006,s.58.
7Zob.Z.Ziątek:Reportażjakoliteratura.W:Obrazliteraturywkomunikacjispołecznejporoku!89.
Red.A.Werner,T.Żukowski.Warszawa2013,s.422–423.
12
