Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
CzęśćI.WspółczesneproblemyZjednoczonejEuropy
Podsumowanie
Wpoczątkowejfaziekryzysuzlat2008–2009przyczynjegowybuchuupatrywano
wnieodpowiedzialnejpolityceczęścibankierówifinansistów.Przedstawicielereal-
nejsferygospodarkiuważali,żetaostatniaznajdujesięwsytuacjinatyledobrej,
iżnieodnotujekryzysu.Teocenyokazałysięmylne.Zarównorynkifinansowe,
jakirynkitowarówiusługuległyzałamaniu,aprodukcjaprzemysłowa,budownic-
twoiusługiwwielukrajachzmniejszyłysięnatyle,żejeszczeobecnieodnotowują
wynikigorszeniżprzed2008rokiem.Awersjadoryzykazawszetowarzyszyłapro-
cesomgospodarczym,jednakprzedsiębiorcy,finansiściirządyznajdywalisposoby
jejograniczaniaiprzezwyciężania.Jednakniedziejesiętakobecnie,mimopodej-
mowaniaprzezrządyibankidziałań,którewteoriiidotychczasowejpraktycebyły
uznawanezainstrumentyprzezwyciężającewspomnianąawersję.Ograniczonejsku-
tecznościtychdziałańekonomiściupatrująwzjawiskachwykraczającychpozasferę
ekonomii.Najczęściejoceniasię,żeawersjadoryzykaczerpieswąsiłęzprocesu
starzeniasięspołeczeństwa.Tenproceszaczynasięupowszechniać,obejmujecoraz
liczniejszągrupękrajówi–coważne–przyspiesza.Ludziestarsimająniechęćdo
podejmowanianowychwyzwań,aletakżemniejszepotrzebykonsumpcyjne.Trzeba
dodać,żeprowadzonapolitykaakomodacyjnawielubankówcentralnychpoprzez
stosowanieujemnychstópprocentowychprowadzidozmniejszaniazasobówfinan-
sowych,jakimidysponująludziestarsilubjakimibędądysponowaliwniedalekiej
przyszłości.Totakżehamujewzrostpopytukonsumpcyjnego.Czynnikiemzwięk-
szającymwtejgrupieludzipoczuciezagrożeniaiobawyoprzyszłośćsąproblemy
związanezmigracjądoEuropyiinnychkrajówrozwiniętychludnościzterenów
dotkniętychwojnamiitrwałymubóstwemekonomicznym.
Rosnącepoczuciezagrożeniawśródstarszejgrupyludnościwystępujerówno-
leglezpoczuciemzagrożeniaibrakuperspektywrozwojowychwśródmłodzieży
inajmłodszychrocznikówosóbwwiekuprodukcyjnym.Tegrupy,mimonakładów
poniesionychnazdobyciewiedzyiumiejętności,sąwdużymodsetkunarażonena
brakpracyidochodów.Frustracjatychgrupniesprzyjapodejmowaniudecyzjisty-
mulującychrozwójgospodarczy.Dodatkowymelementemobrazuniepewnościsą
trwająceodlatniepokojegeopolityczne.Tewszystkieczynnikiskłaniajądopesy-
mistycznejocenykoniunkturygospodarczejwprzeszłości.Jeślinaszerozważania
ograniczymytylkodojednegokraju,doPolski,towidać,żetakżewnaszymkraju
wyraźnesąsymptomyprocesustarzeniasięludności.NaszePKBwzrastaciągle
wtempiezadowalającym,aletotemponapotkaćmożezagrożeniapłynącezrynków
światowych(spadekpopytunanaszeksport,braknapływuinwestorówzagranicz-
nych)lubprocesówzachodzącychwkraju.Wydajesię,żeabymożnabyłouniknąć
pułapkizałamaniasiękoniunkturygospodarczejwPolsce,niezbędnejestpodjęcie
irealizowaniepolitykiwspierającejprzedsiębiorczośćiinwestycje.
