Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Mechanizmypowstawaniatzw.sztucznychformsłowotwórczych,
zachowanychwyłączniewleksykonach
Obecnośćtzw.sztucznychformsłowotwórczych(terminzaK.Handke)
wsłownikach(interesująnasjedyniesłownikidawne)jestzjawiskiemnatu-
ralnym,powszechniewtegotypuzbiorachspotykanym,motywowanym
różnorakimi,zmiennymiwczasieczynnikami(omówienieproblemunama-
terialetrzechsłownikówsłowiańskichprzedstawiawswymartykuleK.Hand-
ke)
46
.Czynnikioweobejmująkonteksthistorycznyikulturowypowstawania
danegozbioru,świadomośćnormatywnąiewentualnypuryzmspołeczności
współczesnejleksykografowi,jegowłasnąświadomośćikompetencjejęzy-
kowe,stosunekdopisanychlubniewyeksplikowanychzaleceńnormatyw-
nych,stosunekdoźródełiwzorcówobcych,jegoindywidualnąkreatywność,
chęćodciśnięciapiętnanadzieleiwieleinnychskładników.
Niezawszejesteśmywstaniemechanicznieibezpogłębionejanalizyod-
dzielićniepodważalnefaktyjęzykowe,którychpoświadczenieodzwierciedla
odnotowaniedanychformwsłowniku,odfikcjijęzykowej,hapaxlegomenon
czyautorskicheksperymentównominacyjnych.Problemwiążesięnietylko
zdziałaniemtychkilkuczynników,przywołanychwtakniewielkiejliczbie
powyżej.Zjawiskotokomplikujejeszczewzajemnystosunekkolejnych
słownikówdosiebie–wyrażanywichwykorzystaniualbopominięciujako
źródełczykontekstówpracynadzasobemsłownictwaokreślonegookresu
dziejówjęzyka.Możesięonprzejawiaćwewskazaniubądźukryciudanego
kompendiumleksykograficznegojakoźródładlainnegosłownika
47
.Stosu-
nektenmożeteżcharakteryzowaćchęćkonkurowaniazpoprzednikiem–
przeztworzenienowych,sztucznychform,wdomniemaniuautoramogą-
cychwzbogacićjęzyk–bądźpoprostuformułowanewopozycjidopo-
przednikanowepropozycjerozstrzygnięćformalnych(F.Pepłowskiwyraźnie
pokazujewswojejksiążceróżnicewsłownikachMączyńskiegoiCalepina,
1111111
46
K.Handke,Osztucznychformachsłowotwórczychwsłownikach,flStudiazFilologiiPolskiej
iSłowiańskiej”1976,t.15,s.153-157.
47
Zob.M.Kaszewski,KwalifikatorywsłownikuJ.S.Bandtkiego–rodzaje,funkcje,frekwencja,
flPoznańskieStudiaPolonistyczne”2011,t.18,z.2,s.77-89:J.S.Bandtkie–choćbardzo
silniezależnyodmateriałuzesłownikaM.A.Troca(cowyrażałosięwprzejęciuzniego
przeważającejliczbyhaseł)–wsposóbniezwykledyskretny(gdyspojrzećnarozmiary
zależności)przywoływanyjestjakoźródłozapomocąstosownegoskrótu,aowepo-
świadczeniadotycząprawiewyłącznieterminologiibotanicznejizoologicznej.Zob.także
idem,Studiazleksykografiihistorycznej,Kraków2014.
29
