Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
józeFaCzapsKiegona„dobreizłezrosją”
|
37
„Jakszlachcickresowydałsięuwieśćekstremizmowi
rosyjskiemu”?
MariaCzapskazastanawiałasię,wjakisposóbudzieciwtej
europejskiejparexcellencerodzinie,którejniegroziłżadennacjo-
nalizm,którejprzodkowieznalitylejęzykówizkażdejkultury
bralito,coimodpowiadało,zrodziłsięWtenpolskipatriotyzmita
nienawiśćdoRosji”14.Jejbrat,jużpolatach,ówpatriotyzmokreś-
liłjednakjakoWletniąpolskość”,jakorealizacjędziecięcegoka-
techizmu,rodzajuWktotyjesteś–Polakmały”15,który,odziwo,
kształtowałamatka–AustriaczkazCzech16.Ojciecbowiem,Polak
pomieczudziedziczącytradycjębarskąistyczniowąiNiemiecin-
flanckipokądzieli,hołdującyzasadzieposłuszeństwawobecdy-
nastiiRomanowów,prezentowałnarodowąobojętność,ważniejsze
dlaniegobyłozachowaniemajątku.Podobniezresztąjakidzia-
dekMariiiJózefaCzapskich,któryWpisałzamłoduoRosjinôtre
patrie”.PóźniejjednakWzerwałzupełniezRosjąiwtedyniebyło
takbrutalnegosłowa,któregobynieużył,mówiącoRosji”17.Być
możewpłynęłotonatęWnienawiść”,októrejwspomniałajego
wnuczkaMaria,anapewnokształtowałoówWklasycznypatriotyzm
dziecięcy”,typowy,jakpodkreślałJózefCzapski,dlaWwszystkich
dworówszlacheckich”18.Zwielujegowspomnieniowychtekstów
zdajesięjednakwynikaćwniosek,żeinfantylizmtychuczuć,
wpełnizrozumiałyudzieci,przekraczałprógdorosłości,byłjed-
nymznegatywnychczynnikówkształtującychpolskośćWzdziecin-
niałą”dworuprzyłuckiego.Jeślinawetowekonstatacjewygłaszał
człowiekjużbardzosędziwy,którygłębokoprzeżyłiprzemyślał
Brzozowskiego,WyspiańskiegoiNorwida,jeśliniemiał–bonie
mógłmieć,takiejświadomościjakomłodzieniecnakresowym
dworzeziemiańskim,toprzecieżmusiaławnimtkwićowaniechęć
dotejuproszczonejnarodowejegzaltacji,doWpolskościsentymen-
talnejirozwodnionej”19.Świadcz
yotymdobórlektur,świadczą
poszukiwaniadrogiżyciowejpowyjeździezPrzyłuk.WIdeowe
rzeczy–jakwspominawrozmowiezPiotremKłoczowskim–za-
częłymnieobchodzićdopierowtedy,[…]kiedypojechałemdo
Rosji,jakprzeczytałemTołstoja,zacząłemczytaćDostojewskiego”20.
