Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8|wstęp
dzeniompomiędzyPolakamiiRosjanami.Wdalszymciągujed-
nakbrakujeksiążki,wktórejpodjętybyzostałniezwykleważny
problemstosunkudoRosjipolskichpisarzywróżnymstopniu
doświadczonychprzezRosjękomunistyczną.Publikowalioniswe
utworynaemigracji,wolnibylizatemodnaciskówideologicznych.
IchodbiórRosjideterminowanybyłwięcWtylko”polskimicier-
pieniamiikompleksami.AletakżepolskimzainteresowaniemRo-
sjąichęciąznalezieniazniąporozumienia.Twórcycibowiem
dostaliszansę–iskorzystalizniejskwapliwie–poznaniaobsza-
rówkulturyrosyjskiej,uznanychterazbezwątpieniazajejszczy-
toweosiągnięcia,awymazanychzpoznawczegoibadawczegoho-
ryzontuwkraju3.
Wroku1957,awięcwokresiewzględnejwolnościkultury
polskiej,Czapskipodkreślał,żemimoistnieniawPolscetakich
pism,jakWPrzyjaźń”czyWOpinie”WbadanieRosjiwolne[…]
jestnajeżonenieskończonąilościątrudności,którenieistniały
nietylkowlatachniepodległości,alenawetzaczasówcar-
skich”4.DziesięćlatpóźniejwesejuKsięgakrzywdGrudziński
zsarkazmemzauważył,żewcieniuWbraterskiejprzyjaźnipolsko-
-radzieckiej”największetriumfyświęciłWtradycyjnyantyrosyjski
stereotyppolski”5ipodkreślał,żepeerelowskaedukacjadopro-
wadziładoutożsamieniaustrojuznarodem,zatarciaróżnicymię-
dzyoprawcamiaofiarami.Otóżpisarzeemigracyjnikładlifunda-
mentypodbudowęinnychrelacjimiędzyPolakamiiRosjanami.
Doświadczywszyterrorukomunistycznego,konsekwentnieutrzy-
mywalipostawęantysowieckąiantykomunistyczną,aleprzełamy-
walipolskiatawizm,polskąrusofobię6.Podkreślającwprzedmo-
wiedoparyskiegowydaniaInnegoświataznaczenieWwspólnego
cierpienia”,zktóregoWpowstajewspólnanadzieja”7,Grudziński
wyraziłpoglądytakżeinnychtwórcówemigracyjnych.Połączyli
onibowiemwswojejtwórczościWlekcjęsowietyzmu”zposzuki-
waniemibadaniemWinnejRosji”,copozwalamówićoistnieniu
rosyjskiegonurtuwliteraturzeDrugiejEmigracji.
Takiejperspektywy–Herlingnapewnomiałrację–zabrakło
wdotychczasowychbadaniachpiśmiennictwaemigracyjnego.Ujaw-
niałasięczasamiwważnychpublikacjachpoświęconychlite-
raturzełagrowej(E.Czaplejewicz,Polskaliteraturałagrowa,
