Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1
MichaiłHeller–życiorysemigranta
Widujęczarującegoczłowieka–sowieckijczeławiek,zauten-
tycznympaszportemichnim,MiszaHeller,rosyjskiŻyd,pięć
latwłagrze(ioho)wielkierudytawliteraturzerosyjskiej,
historyk(moskiewskidyplom),w1956r.przyjechałdoPol-
ski,pracowałwPAP-iejakotłumaczzpolskiegonarosyjski
ważniejszychkawałków[ł].Przyjechałtutajzżoną,polską
Żydówką,niewracają.
ZygmuntHertzdoCzesławaMiłosza,
16–18grudnia1968r.1
MichaiłHellerniemalpołowężyciaspędziłwZwiązkuSowieckim:
wtej–idączamyśląNadieżdyMandelsztam–ncywilizacjiwięziennej”2,
czy–tujużprzywołującsamegoHellera–n»świeciekoncentracyj-
nym«,wktórymstrach,fałsz,gwałtiterrorstająsięwyznaczni-
kaminormy”3.Heller,rosyjskiŻydzBiałorusi,spędziłpodrządami
Lenina,StalinaiChruszczowatrzydzieścipięćlat,naprzestrzeni
którychdoznałprzemianyzlojalnegoobywatelasowieckiegowprze-
ciwnikaistanowczegokrytykawładzisystemupolitycznego.Naten
okresprzypadamłodość,latastudiówwtrakciewojnyorazczaspo
niej,czylilata,kiedymłodyczłowiekusiłowałodnaleźćsięwspołe-
czeństwiesowieckim–okreszakończonydramatyczniepobytemwła-
grze.Toostatniedoświadczenie,poskazaniunapiętnaścielatobozu,
1Z.Hertz,ListydoCzesławaMiłosza1952-1979,wybóriopracowanieR.Gor-
czyńska,Paryż1992,s.287.
2Н.Я.Мандельштам,Воспоминания,Moskwa1999,s.31.Wszystkietłuma-
czeniacytatówobcojęzycznychwksiążcesąmojegoautorstwa,oilewprzypisienie
zaznaczonoinaczej.
3M.Heller,Światobozówkoncentracyjnychaliteraturasowiecka,przekł.
M.Kaniowski[J.Pomianowski],Paryż1974,s.12.
