Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prolog.Żołnierz–życieikariera
51
wypadkówzespokojem:uBiłemsięzaojczyznę,poświęcałemjejwszystkie
mojemomenta,mójmajątek,wylewałemzaniąkrew,byłemużytecznykażde-
muprawiezmoichpodkomendnych,aprzecieżznalazłsiętakiszelma,zio-
mek,comniedrukiemiwcudzymjęzykuprzezzemstę,niemającżadnego
względunakrzywdę,którąkrajowiprzeztorobi,zanajwinniejszegoczłeka
ogłosił”105.
KrukowieckipowróciłdoWarszawy24marca1815roku,przyokazjiprzy-
wożączWiedniapierwszą,nieoficjalnąjeszcze,wiadomośćouznaniuprzez
mocarstwaAleksandraIkrólemPolski106.JeszczewWiedniuksiążęCzartory-
skizaklinałgo,abyuzaprzyjazdemswoimdoWarszawyraczyłsięobejśćjak
rozważnyrozsądek,surowyhonoripotrzebaustaleniapowagiwłasnegocha-
rakteru[będą]wymagały”iprzekonywał,abyuodtądwkażdemzdarzeniura-
czejniedosyćpowiedziałizrobił,jaknadto”107.Niestety,całarozwagaicałe
opanowanieprysły,gdyKrukowieckiujrzałSokolnickiego.Izapewnenie
skończyłobysiętotakfatalnie,gdybynietowarzyszącezdarzeniuokoliczności.
Otóż,11kwietniaodbyłsięwŁazienkachokolicznościowyfestynzokazji
utworzeniaKrólestwaPolskiegozudziałemgeneralicjipolskiejorazrosyjskiej
orazsamegow.ks.Konstantego.Pouroczystymobiedzie,podczasktórego
wzniesionowielekurtuazyjnychipodniosłychtoastów108,Krukowieckizbliżył
siędoSokolnickiegoi–uuniesionymomentalnąinieszczęśliwąnamiętnością”
–nadepnąłmunastopęorazugłośnorzuciłmuwtwarzdotkliwąwobeccałego
gronabiesiadnikówobelgę”109.Wtensposóbobraziłnietylkobezpośredniego
poszkodowanego,aleiwszystkichgości,wtymmajestatwielkiegoksięcia,aco
zatymidzietakżecesarza110.
natowski.
105BUW,542,vol.I,k.31,Krukowieckidożony,Warszawa6III1821.
106Falkowski,Obrazyzżycia,t.V,s.565,listA.Nakwaskiej,30III1815;K.Bartoszewicz,
UtworzenieKrólestwaKongresowego,Kraków1916,s.134-135;J.Bojasiński,RządyTymczasowe
wKrólestwiePolskim.Maj–grudzień1815,Warszawa1902,s.6.
107Książęprzypomniałmuzwyrzutemswedobreradywliściez23IV1815r.,BUW,548,vol.II,k.5.
108GW,nr30,15IV1815.Zajączekwzniósłkielichzacesarza,Dąbrowskizaw.ks.Konstantego,
SierakowskizaBarclayadeTolly,Sułkowskizawojskorosyjskie,aKonstantyzawojskopolskie.
109Kraushar,SokolnickiiKrukowiecki,s.20.Obelgamusiałabyćrzeczywiściestrasznegokalibru,
skorożadneźródłonieodważyłosięjejverbatimetliteratimzacytować.
110PrzewrażliwionynapunkcieswegohonoruKrukowieckiwkrótcepozajściuzamieściłwuGazecie
Warszawskiej”(nr31,18IV1815)stosowneobwieszczenie,wktórymstwierdzał,żefaktycznym
autoremszkalującegogopismabyłgen.Sokolnicki,orazpodkreślał,żejużwWiedniuprosiłcesarza
Aleksandraowyznaczeniesąduwojennegowcelurozpatrzeniasprawy.
GdyjeszczewŁazienkachwielkiksiążęstrofowałKrukowieckiego,generałmiałodpowiedzieć:
uPowinienembyłdaćmu[tj.Sokolnickiemu]wtwarz”;Niemcewicz,Pamiętnikiz1830-1831,
s.118.SkoromowaoNiemcewiczu,wartozestawićdwiejegoopinienatematrzeczonegokonfliktu
międzygenerałami,sąonebowiemdoskonałymprzykłademwpływuwydarzeńz1831rokunaoce-
nęcałejkarieryicharakteruKrukowieckiego.Otóżwzapiskachczynionychpodczaspowstaniali-
stopadowego(iuzupełnianychpóźniej)poetaprzypomniałtęsprawęjakojedenzprzykładówpo-
rywczego,podłegocharakteruhrabiego,człowieka,którymzawszekierowałyuszaleństwoiza-
zdrość”–orazabyupokazać,jakpodobniludziesąszkodliwymidobrupublicznemu”(ibidem,
s.118-119).JednakżezdziennikapisanegoprzezNiemcewiczanabieżącow1815rokuokazujesię,że
jegosympatiabyławówczaszdecydowaniepostronieKrukowieckiego.Wprawdziekrytykujeon
obugenerałówzawywoływanieugorszącychsporów”,lecztoSokolnickiegonazywauprawdziwym
