Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
AleksanderJankowski
onpodobnyzwyczajEgipcjan,amianowicieoweznaneegipskie,grecko-
-egipskieihellenistyczneportretymumij,malowanenadrewnianychde-
seczkachenkaustyką,tj.gorącemifarbamiwoskowemi.Czyodgrywałatu
rolęjakaśstaratradycjaludówsłowiańskich,czyraczejzachodząwna-
szymwypadkuwpływypołudniowe,nieśmiemrozstrzygnąć”34.
Toluźneipełnewątpliwościskojarzenieportretutrumiennego
zmumiamipowróciłoostatniowteoriiPiotraOttonaScholza.Ana-
lizującpamiętnikMikołajaKrzysztofaRadziwiłłauSierotki”zpodróży
doZiemiŚwiętej,SyriiiEgiptu(wlatach1582‒1584),badaczdostrzegł
wpolskichwizerunkachzmarłychmalowanychwdobiepotryden-
ckiejsymptomhellenistycznegoduchaczasu35.Wychodzączneopla-
tońskiejkoncepcjibytu–wrozumieniutzw.osiczasuKarlaJasper-
sa36–P.O.Scholzuznał,żeuportretfajumskitoprotoplastaportretu
trumiennego”37.Taintrygującakonstatacjapozostajetylkofilozoficzną
refleksją,gdyżzostałacałkowiciewypreparowanazkulturowegokon-
tekstuportretutrumiennego,awszczególności–specyficznejsarma-
ckiejpobożności38.MikołajKrzysztofRadziwiłłpodczaswyprawydo
egipskichupieczur”widziałmumie,któreopisywałjakoumaszkaryna
twarzachmalowaneipozłociste”39.Dwieznichzakupił(płacącdwa
cekiny)40,itoone–zdaniemScholza–staćsięmiałyinspiracjąiwzor-
cemdlaportretutrumiennego.Wowychumaszkarach”Radziwiłłrze-
komodostrzegłniebiańskąideęwieczności.Przeczytemujednakjuż
choćbyrelacjaautoraperegrynacji,któryzapisał,żemumiewyrzucił
osobiściezaburtępodczassztormu,bouznałjezauciałapogańskie…
bezpochybybędącewstrażyszatańskiej”41,któresztormsprowadziły.
34BrosigA.1930,s.327
35ScholzP.O.2015,s.73–81.
36Ibidem,s.74.
37Ibidem,s.75.
.
38Problemsarmackiejpobożnościporuszam.in.:TazbirJ.1974,s.7–37;Nowicka-JeżowaA.
1992,s.121‒137;ŁukarskaB.2018,passim.
39MikołajKrzysztofRadziwiłł,Opispiramidiinnychzabytkówegipskichzroku1583,[w:]Pisa-
rzepolskiegoOdrodzeniaosztuce.1955,s.143.Antologiaprzedrukowujefragmentypamięt-
nikaMikołajaK.Radziwiłła(Sierotki)zpodróżydoZiemiŚwiętej,pt.MikołajaKrzyszto-
faRadziwiłłaPeregrynacjadoZiemiŚwiętej(1582–1584),[w:]ArchiwumdoDziejówLiteratury.
1925,passim.
40MikołajKrzysztofRadziwiłł,OpispiramidW,[w:]PisarzepolskiegoOdrodzeniaosztuce.1955,
s.144.
41Cyt.za:TomkiewiczWł.1955,s.52–53.
