Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
widzeniamożesiętowydawaćbłahostką(wkońcuczymsięróż-
nimilionzabitychwimięszczytnychhasełodmilionazabitych
wimięhasełpodłych?),tozhistorycznegopunktuwidzeniajest
tokwestakluczowa,determinującadziałaniagłównychaktorów
tychzdarzeń.Możemypodaćsporonazwiskosóbomamionych
ioczarowanychprzezkomunizm,któryodwoływałsiędohaseł
wolnościowychioświeceniowych,gdytymczasemzaangażo-
waniewfaszyzmbyłozawszepołączonezeświadomościąjego
brutalnejizbrodniczejistoty.Komuniściakceptowaliprzemoc
jakojedynądrogędolikwidacjiwszelkiejprzemocywprzyszłości
-faszyściafirmowaliprzemocsamąwsobie.Jeśliwięcchcemy
koniecznieoskarżyćkomunizującąinteligencję,toadekwatnym
zarzutemdlaczęścizniejbyłabyunaiwność”-kategoria,która
dofaszyzmunijaksięnieodnosi.
Podrugie,obydwatotalitaryzmyzasadniczoróżniłysięje-
ślichodziopolitykęekonomiczną.Owszem,obapraktykowały
gospodarkęetatystyczną,niewielenamtojednakmówi,bowiem
womawianymokresiezwolennikamietatyzmubyliniemalże
wszyscy-nawetznacznaczęśćliberałówikonserwatystów.Eta-
tyzmyteróżniłysięjednakzasadniczoigłęboko-komunizmdążył
dototalnegoprzekształceniastrukturyspołecznejiwywłaszcze-
niaposiadaczyzichmajątków,kiedytymczasemwfaszyzmie
inazizmieposzczególneszczebledrabinyspołecznejpozostały
zgrubszabezzmian,oczywiścieotyle,oilewłaścicielniebyłŻy-
demibyłposłusznynowejwładzy.Wfaszyzmiebogacipozostali
bogaci,abiednibyliwciążgorzejodnichsytuowani,wprzeci-
wieństwiedokomunizmu,gdziedokonanocałkowitejredystrybu-
cjibogactwa(czyteżczęściej-biedy)wspołeczeństwie.
Wkońcu,potrzecie-komunizmposiadałowielesilniejsze
zakorzenieniewkulturzeeuropejskiej,wjegoobrębietoczyłysię
naprawdęwartościowedebatyintelektualne(przynajmniejdocza-
su)iwykształciłasięswoistaintelektualnaortodoksja.Faszyzmbył
ruchemowielebardziejefemerycznym,przejściowymiintelektu-
alniemiałkim-choćnieażtakmiałkim,jaksięniekiedyprzypusz-
cza,asporaczęśćidei,któreproponował(jaknp.antysemityzm,
WSTĘP
|
11
