Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
Źródłaeuropejskiejkulturyprawnej
Praworzymskie
W476r.upadłocesarstwozachodniorzymskie.ObalenieprzezgermańskiegowodzaOdoakra
ostatniegocesarzarzymskiegouznajesięzasymbolostatecznegotriumfuludówbarbarzyńskich
(germańskich)nadRzymem.Politycznyupadekcesarstwazachodniegonieoznaczałjednakani
końcarzymskiejkulturyprawnej,anistrukturadministracyjnych.Zachódpozostawałnadalpod
nominalnymzwierzchnictwemcesarstwabizantyjskiego.Znadaniacesarzawschodniorzymskiego
odkońcaVw.północnąItaliąwładaliOstrogoci.KrólTeodorykzszacunkiemodnosiłsiędoprawa
rzymskiego.Dążyłdoutrzymaniawstanienienaruszonymustawodawstwacesarskiego(zob.s.51).
WczasachpanowaniaOstrogotówprzeważałowItaliipraworzymskie.Ichrządyskończyływsię
wpołowieVIw.,gdyuleglimilitarnejprzewadzecesarzabizantyjskiegoJustynianaWielkiego.
Nazdobyteobszaryrozciągniętowówczas(554)mocobowiązującąkodyfikacjijustyniańskiej
CorpusIurisCivilis
,stanowiącejukoronowanierzymskiejjurysprudencji.
Dlaprocesukształtowaniasięprawawśredniowiecznej
najazdLongobardówiupadekrzymskiejkultury
Europiemomentemprzełomowymbyłdopieronajazd
prawnej
LongobardównaItalięw568r.PotraktowalioniPółwysep
Apenińskijakwojennązdobycz.Narzucilipodbitejludnościromańskiejwłasneprawoszczepowe.
Niszczylirzymskąadministrację,zastępującjąorganizacjąrodową(zob.s.55).Praworzymskie
przetrwałojedynienaobszarach,któreoparłysięichwładzy.NapórLongobardówwytrzymałaprzez
długiczasRawenna,jakobizantyjskaenklawawItalii.NiepowiodłosiętakżeopanowanieRzymu.
Politykapapiestwaprzyczyniłasiędopowstrzymaniaichekspansji,awostatecznościdolikwidacji
państwalongobardzkiegowVIIIw.
Longobardowiedoprowadzilidokonfrontacjidwóchróżnych
praworzymskieazwyczajeLongobardów
kulturprawnych:barbarzyńskiej(pogańskiej)zrzymską
(chrześcijańską).Naczympolegałynajważniejszeróżnicemiędzykulturąprawnącesarstwa
rzymskiegoakulturąLongobardów?
1.TradycjaprawnaLongobardówbyłaniepiśmienna.Prawoszczepowekształtował
zwyczaj.WRzymieprzeciwnie–cesarzspełniałprawotwórcząrolę.Prawobyłoprzedmiotem
naukowegoopracowaniaprzezjurystówrzymskich.Powstałabogataliteraturaprawnicza.Prawo
rzymskiemiałopostaćusystematyzowanejkodyfikacji.
2.Praworzymskiepopierałoindywidualizm,strzegło
prawoprywatneuRzymianiLongobardów
interesówjednostki,chroniłoprawakobietidorosłych
dzieci.ULongobardówjednostkapodlegaławładzyrodu.Prawozabezpieczałoprzede
wszystkiminteresymajątkowewspólnoty–miałozatemcharakterkolektywny.
3.Wprawierzymskimistniałaswobodazawieraniamałżeństwnapodstawie
dobrowolnegoporozumieniastron.Kobietamiaławzasadziepełnązdolnośćdoczynności
prawnych.Wprawielongobardzkimmałżeństwodochodziłodoskutkuwyłączniezazgodąrodziny.
Żonabezzgodymężaniemogładysponowaćswoimmajątkiem.ULongobardówistniałsystem
patriarchalny,wktórymkobietyznajdowałysiępodsurowąopiekąmęskich
przedstawicielirodziny.
4.Praworzymskieprzyjmowałosubiektywizację
rzymskiealongobardzkieprawokarne
odpowiedzialnościkarnej.Odpowiedzialnościpodlegałtylko
sprawca.Winęuznawanozawarunekprzestępstwa.Niekaranoaniprzestępstwa
przypadkowego,anipopełnionegowobroniekoniecznej.InaczejbyłouLongobardów,
którzykładlinacisknazewnętrznyefektczynu.Pomijaliwzasadzieelementsubiektywny,
czylizamiar.Odpowiedzialnośćkarnąponosiłnietylkosprawcaprzestępstwa,aletakżeczłonkowie
jegorodu(odpowiedzialnośćzbiorowa).
5.Wprawiekarnympóźnegocesarstwapaństwo,jakostrażnikpokojuwewnętrznego,
wymierzałozapopełnianeprzestępstwakarypubliczne:karęśmierci,karyokaleczające