Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
WielonarodowaIIRzeczpospolita
Niesposóbzrozumiećwieluaspektówiwydarzeńdrugiejwojnyświatowej
wPolsce,atymsamympojąćstosunkówpolsko-żydowskich,realiówzagłady
iwarunkówratowaniaŻydów,bezpodstawowejwiedzyoskładzieetnicznym
PaństwaPolskiego.RóżnorodnośćetnicznamieszkańcówprzedwojennejPolski,
szczególniewyraźnanawschódodWisły,wsposóbbezpośredniprzekładałasię
bowiemnaróżnorodnośćpostawzarównowobecdziałańwojenno-politycznych
okupantów,jakwobecprzebiegurepresjiwstosunkudoposzczególnychgrup
narodowościowych.Innymisłowymówiąc,doPolskiwżadensposóbniepa-
sująhistoryczneszablonyzaczerpniętezinnychokupowanychprzezNiemców
państweuropejskich,wktórychjednoznacznieijasnooddzielićmożnachrono-
logięiprzebiegorazpolitycznyispołeczno-narodowywymiarzagłady.Przy-
czynatakiegostanurzeczytkwipospołuwwarunkachgeopolitycznychDrugiej
Rzeczpospolitej,jakiwskomplikowanejstrukturzenarodowościowejmieszka-
jącejnajejterytoriumludności.
GenezywielonarodowościowegocharakteruPolskiszukaćnależywza-
mierzchłychdziejach,zwłaszczawczasachpanowaniakrólaKazimierzaWiel-
kiego(1333-1370).Powszechnieznanyjakoten,który„zastałPolskędrew-
nianą,azostawiłmurowaną”,jestkrólKazimierzpodziśdzieńpostrzegany
przedewszystkimjakowielkibudowniczyorazreformatorprawaiadministra-
cji;jakoten,którynadwojnyprzedkładałpokójiwewnętrznyrozwójkraju.
Nicbardziejmylnegoniżpowyższesądy,bowiemtowłaśniewczasachrzeko-
mopokojowejmonarchiiKazimierzaWielkiegoprzygotowanychzostałoiprze-
prowadzonychdziesięćzaczepnychwojenpozagranicamiPolski,wwyniku
których,podczastrzydziestusiedmiulatpanowaniaobszarpaństwawzrósłze
106.000km2do270.000km2,zaśliczbapoddanychz600.000do1.300.000.10
PonieważznacznączęśćnabytkówterytorialnychKazimierzaWielkiegostano-
wiłyukraińskieziemieRusiHalickiej,jegopodbojerozpoczęłyprocesprze-
kształcaniasięKrólestwaPolskiegowpaństwowielonarodowezewszystkimi
tegofaktukonsekwencjamiwwiekachnastępnych.11Budowęwielonarodowe-
gopaństwawsparłkrólKazimierzaktamiprawnymi,spośródktórychbodaj
najbardziejdoniosłeznaczeniemiaływydanewroku1334ipotwierdzonewla-
tach1364i1367przywilejedlaŻydówumożliwiającenanależącychdoPolski
ziemiachrozwójosadnictważydowskiego.
WwielonarodowejjużodschyłkuXIVwiekuPolsce,którawlatach1385-
1795pozostawaławróżnorodnegocharakteruunijnychzwiązkachzWielkim
