Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE|17
wspólneźródła,którymisąrozważaniadotyczącekategorii„znaczenia”(Smith,
2013).Cowięcej,wpierwszychdekadachXXwiekunieodnajdujemyszczegól-
nychrozbieżnościmiędzyfenomenologiąafilozofiąanalityczną(Smith,2013)3.
RozumieniefunkcjipoznawczychisposóbichbadaniawdrugiejpołowieXX
wiekuzwiązanebyłymiędzyinnymizpostępemtechnologicznym,awszczegól-
nościpojawieniemsięmaszynliczących
4
(Garnham,1996;Neumannvon,1945;
Turing,1950/1995),costanowiłozdecydowanykrokwkierunkutradycjianali-
tycznej.Rozwójtendoprowadziłnaprzykładdoprzeświadczeniaomożliwości
stworzeniamaszynydorównującejczłowiekowiinteligencją
5
.Równocześniepsy-
cholodzyskoncentrowalisięnabadaniusposobuprzetwarzaniainformacjiprzez
mózg,zapoczątkowującpsychologiępoznawczą(G.Milleriin.,1980;Neisser,
1967)orazneuropsychologię(Benton,2000;CubelliiDeBastiani,2011).Wzrost
wiedzydotyczącejfunkcjonowaniaukładunerwowegoorazprzewrótwjęzyko-
znawstwie,którypodważyłbehawioryzm6(Chomsky,1959/1977),przyczyniły
siędointegracjiposzczególnychdyscyplinbadawczychzainteresowanychpo-
znaniem,tworząckognitywistykę7.Dziedzinatarozpoczęłainterdyscyplinarny
programbadawczy,stawiającysobiezacelwielowymiarowewyjaśnianiefunk-
cjonowaniaprocesówpoznawczych8.
Kognitywistykapoczątkowoprzyjmowałaparadygmatkomputacjonistyczny
(wwersjifunkcjonalistycznej,czylitzw.klasycznykognitywizm),zgodniezktó-
rymprocesypoznawczeutożsamianozinteligencją,amózgtraktowanojakoro-
dzajmaszynyliczącej,któraprzetwarzaabstrakcyjnesymboleprzyzastosowaniu
odpowiednichregułsyntaktycznych(tzw.symbolizm)(Piccinini,2012;Smo-
lensky,1996)9.Poznaniewedługtejinformatyczno-komputerowejperspektywy
poleganaprzetwarzaniuinformacjiwejściowejzgodniezokreślonąprocedurą,
3Należyrozróżnićtradycjęfenomenologiczną(będącąprądemfilozoficznymreprezentowanym
naprzykładprzezHusserla,HeideggeraiSartre’a)odutworzonejprzezHusserlametodyfenomeno-
logicznej-pierwszoosobowegobadaniaświadomości.
4Zaprekursorówmaszynliczącychfunkcjonującychnaokreślonymoprogramowaniuuznać
możnajużCharlesaBabbage’aiAdęLovelace(Copeland,2020).
5Nadziejetewzmocniłaówczesnaliteraturafantastycznonaukowa,zob.np.Clarke(1968),Lem
(1999).
6Behawioryzmbyłjużjednakpodważanywcześniej,międzyinnymizperspektywywczesnej
neuronauki(Hebb,1949).
7Powstaniekognitywistykiwiążesięsymboliczniezistotnądlarozwojudyscyplinykonferencją
naMassachusettsInstituteofTechnology,któraodbyłasię11września1956roku(Nęckaiin.,2020).
8Dokładniejszyryshistoryczny,zob.np.Clark(2001),G.Miller(2003),Tagard(2014).
9Komputacjonizmróżnisięodbehawioryzmutym,żeprzypisujesystemowiokreślonestany
wewnętrzne.Wartoteżpodkreślić,żewyróżnionodwietezykomputacjonizmu:mocną,mówiącą,
żeprocesypoznawczesąprocesemobliczeniowym,orazsłabą,zgodniezktórąmająonejedynie
charakterobliczeniowy(Dąbrowski,2014).
