Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
CzęśćIV
.Wartościiwięzirodzinne,lokalneipokoleniowe
waniazagadnieńwartościwramachposzczególnychdyscyplinnaukowych.
Wartowtymmiejscudodać,żewystępująteżpoglądyodmienne,np.An‑
drzejSłabońuważa,iżważnośćicentralnemiejscewartościwnaukachspo‑
łecznychstraciłoswojąprzydatnośćwbudowieteoriiintegrujących,głównie
zasprawąjegowieloznaczności(Słaboń,2012:88).
Wsocjologii,wprzeciwieństwiedofilozofii,bardzorzadkowystępują
pytaniaostatusontologicznywartości.Częstojesttoświadomyzabieg,ma‑
jącynaceluodcięciesięodrozważańfilozoficznych.Niemniejodpowiedź
napytanieonaturęwartości,awszczególnościoistotępoznawalnościwar‑
tości(kwestieepistemologiczne)madlaproblematykiwartościwsocjologii
znaczeniebardzoistotne.Spróbujmyjekrótkoprzedstawić.
MarekZiółkowski,omawiającnaturęwartości,przywołujeWalteraWeiss-
kopfa,którywyróżniatrzysposobyujmowaniawartości:ontologiczny,
naturalistycznyihumanistyczny(Ziółkowski,2002:289).Wprzypadku
dwóchpierwszychzakładasięistnieniewartościobiektywnych.Wujęciu
ontologicznymwartościdająsięwyprowadzićzteologicznejlubfilozoficz‑
nejanalizybytu,któryposzukujewartościobiektywnychbądźabsolutnych.
Wujęciunaturalistycznymwartościsąobiektywnymiwłaściwościamiprzy‑
sługującymidanemuprzedmiotowiimożnajeprzedstawićmetodaminauk
przyrodniczych.Natomiastwujęciuhumanistycznymsprawaniejesttak
prosta—cytowanyautorpoświęcatemuzagadnieniucałyfragmentroz‑
ważań,zatytułowanySocjologicznerelacjonalneujęciewartości.Ipiszedalej,
żeolbrzymiawiększośćkoncepcjisocjologicznychzakładarelacjonalnycha‑
rakterwartości,podającjakoprzykładAntoninęKłoskowską,FranzaAd‑
leraiGerhardaKloskę(ibidem:290—291).Wramachrelacjonalnegoujęcia
możnakłaśćnacisknaprzedmiotowyipodmiotowyaspektwartościijest
topodstawawielutypologiisocjologicznychkoncepcjiwartości.Naprzy‑
kładAdlerwyróżniatrzytypydefinicjiujmującychwartości:jakoistniejące
wprzedmiotachmaterialnychiniematerialnych(rozumienieprzedmioto‑
we);jakotożsamezdziałaniem,którepodmiotkierujenaprzedmiot(ro‑
zumienie„pośrednie”);jakoumiejscowieniewczłowieku,mającepoczątek
wjegopotrzebachbiologicznychlubświadomości(rozumieniepodmio‑
towe).Podobnie,zdaniemZiółkowskiego,wskazujeKloska,któryuważa,
żewnaukachspołecznychwstępujekilkasposobówrozumieniawartości.
Ostateczniesprowadzićjemożnadodwóchujęćpodstawowych:wartości
jakocechyprzedmiotów,kuktórymkierujesięzachowanie,orazwartości
jakoskładnikówświadomościpodmiotówwpływającychnaichzachowanie
(ibidem:291).
Interesującerozważanianatematistnieniaipostrzeganiawartości
prowadziUrszulaSwadźba,którapróbujeodpowiedziećnapytanie:Czy
wartościmającharakterobiektywnyczysubiektywny?Autorkapopre‑
zentacjiobustanowiskopowiadasięzapodejściemobiektywistyczno-
