Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
PiotrLaskowski
dawał”23.MachajskiwłączasięwdziałalnośćIIProletariatu,porzucakwestię
narodowąnarzeczrewolucjispołecznej,przygotowujedwieodezwy:pierwsza,
pisanaprzedświętem1maja,dotrzedokrajudopierorokpóźniej,druga-two-
rzonapodogromnymwrażeniemstrajkułódzkiego-zostaniewydrukowana
wczerwcu1892r.BuntpierwszomajowywŁodzijestwjegomyśleniupunktem
zwrotnym-powszechnystrajkrobotniczy,spontanicznaiautonomicznaforma
walki,będzieodtąddlaMachajskiegostałympunktemodniesienia.
ZeświeżowydrukowanądrugąodezwąMachajskipróbujewrócićdoKró-
lestwa.Zostajearesztowanynagranicy.Otrzymawyrok3latwięzienia(wCy-
tadeliwarszawskiejipetersburskichKrestach)i5latzesłaniawsyberyjskim
WilujskunadLeną.
DoWilujskaMachajskitrafiawroku1895.DNatychmiastzabrałsięzaczyta-
nieksiążek”24.ListęlekturmożnaczęściowoodtworzyćnapodstawiePracownika
umysłowego.ByływśródnichmiędzyinnymitrzytomyKapitałuMarksa,DasKa-
pitalRodbertusa,książkowaedycjaaktlipskiegoprocesuWilhelmaLiebknechta
iAugustaBeblaw1872roku,HistoriasocjaldemokracjiniemieckiejMehringa,Czy
EuropamaskozaczećLiebknechta,broszuraAkselrodaKwoprosuosowriemiennych
zadaczachitaktikieruskichsocjal-demokratow25.Spośródpism-kilkanumerów
PPS-owskiegoDPrzedświtu”,pismarosyjskie,międzyinnymiDNowojeSłowo”
iDNaucznojeObozrienie”,orazobficiewykorzystaneprzezMachajskiegorocz-
nikiDNeueZeit”26,wydawanejprzezKarolaKautsky’egonajważniejszejgaze-
tyniemieckiejsocjaldemokracji.Machajskiorientowałsięteżdobrzewtreści
przemówień,wygłaszanychnacorocznychzjazdachpartyjnychSPD,aletrudno
stwierdzić,czyznałjezartykułówpublikowanychwDNeueZeit”,czywprost
zdrukowanychbezpośredniopozjazdachprotokołów27.
W1898rokuMachajskizabierasięzapisanieEwolucjisocjaldemokracji,ukoń-
czyjąrokpóźniej28.DrobnauwagaMachajskiegowDPrzedmowie”,dołączo-
23ListS.Żeromskiegodożony,25stycznia1892,czterydnipóźniej,wyraźnieporuszony
Żeromskiwracałdotegospotkaniawkolejnymliście:DWacekzwyżyndoktrynek,jakieobecnie
trzymawpachcie,zarzucamiwstecznictwo,konserwatyzm,filisteryją.Jaznim-obecnie-nic
prawieniemamwspólnego[ś].Jesttoszlachetnychłopiec,dobrydoktryner,aleanipodobny
dodawnegoWacka”,cyt.za:S.Żeromski,Elegieiinnepismaliterackieispołeczne,Warszawa-Kra-
ków1928,wyd.J.Mortkowicz,s.386.
24A.Szetlich,PamiatiW.K.Machajskogo,DIzwiestia”,24lutego1926;por.teżW
.Machajska,
DŻycieipoglądyś”,op.cit.
25SzczegółoweodnośnikibibliograficznepodajemywprzypisachdotekstuPracownikaumy-
słowego.
26Por.W
.Machajska,DŻycieipoglądyś”,op.cit.:DZesłanimielinietylkogłównedzieła
Marxa,Engelsa,Kautsky’ego,nietylkoczasopismarosyjskie,alerównieżkomplety»NeueZeit«
zaszereglat”.
27Wprzypisachodsyłamydoprotokołów.
28Wdołączonymw1905r.wstępieMachajskitwierdzi,żeEwolucjasocjaldemokracjizostała
napisanawroku1898,MarshallShatzzauważył,żesformułowaniazawartewtekścieświadczą
otym,żeostatecznąformętekstzyskałwroku1899(M.Shatz,JanWacławMachajski…,op.cit.,
s.193,przyp.55).Sformułowaniatewskazujemywprzypisach.
