Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SŁOWOWSTĘPNE
Czasownik–jakwiadomo–nazywaprocesistanorazpełnipodstawowąfunkcję
członugłównegozdania.
Zwyjątkiemnielicznychczasowników,któreniekonotująstosunkówmiędzyprzed-
miotami(niewymagajądopełnienia),czyteżniemajążadnychwymagańkonotacyj-
nych1,ichprzeważającawiększośćcharakteryzujesięzdolnościąotwieraniawokółsie-
biemiejscwtekściedlainnychwyrazów.Temiejsca,umowniezwaneuzupełnieniami
czasowników,sąsygnalizowanewjęzykupolskimprzezwłaściwepytania,np.czym?,
kim?,kogo?,czego?,okogo?,oco?itd.
Czasownikłączysięrównieżzdopełnieniemwbezokoliczniku.Możetakżeotwie-
raćprzysobiemiejscadlazdaniapodrzędnego.
Dośćdużaliczbaczasownikówruchuorazczasownikówprzemieszczeniawyma-
gaskładniowouzupełnieńsygnalizowanychpytaniamiokierunekczynności:którędy?,
dokąd?,skąd?itp.2
Usunięcielubnieprawidłoweużyciejednegozwieluuzupełnieńobligatoryjnych,
zastąpieniegoinnymskładnikiemmożespowodować,iżwyrażeniezdaniowe(zwłasz-
czato,któreznajdujesięwizolacjiodkontekstu)będzieniepoprawne,anierzadko
niezrozumiałe.
Taróżnorodnośćuwarunkowańkonotacyjnychpolskiegoczasownikazmuszaczę-
stokroćnawetrodzimegoużytkownikapolszczyzny(posiadającegointuicjęjęzykową)
doodwoływaniasiędowielusłowników,takichjak:słownikiogólnejęzykapolskiego,
słownikipoprawnościowe,słownikiwyrazówkłopotliwych.
Poszukującwnichowychuzupełnień,niezawszełatwonatrafiamynainformacje
oskładniowo-znaczeniowejłączliwościwyrazów,umożliwiająceszybkieużycieichwdo-
wolnymzdaniuczyteżtekście.
WdobierosnącegozainteresowaniaPolską,acozatymidzietakżeijęzykiem
polskim,powinniśmycorazczęściejuwzględniaćużytkownikaobcojęzycznego,przy-
1Sąniminaprzykładwyrazyopustejkonotacji(tzw.czasownikizeromiejscowe,którenie
wymagająskładniowożadnychuzupełnień–oznaczonewcałościniniejszejpracyznakiemgra-
ficznym0
/)zgrupyczasownikówtypudnieć,grzmieć,świtać.
2RenataGrzegorczykowawswojejpracyWykładyzpolskiejskładni,WydawnictwoNauko-
wePWN,Warszawa1998,s.54–55,wyróżniapięćzasadniczychtypówkonotacyjnychpolskich
czasowników:1.Czasownikizeromiejscowe,któreniewymagająskładniowożadnychuzupeł-
nień;2.Czasownikijednomiejscowe,wymagająceuzupełnieniawpostacijednejgrupynomi-
nalnej,występującejnajczęściejwmianownikulubprzypadkuzależnym;3.Czasownikidwu.
miejscoweróżnychtypówwymagające:a.mianownikaiprzypadkazależnegosyntetycznegolub
analitycznego,b.mianownikaibezokolicznika,c.mianownikaigrupyprzysłówkowej,d.mia-
nownikaizdania,e.dwóchmianowników,f.dwóchgrupnominalnychwprzypadkachzależnych;
4.Czasownikitrójmiejscoweróżnychtypówwymagające:a.mianownikaidwóchgrupnomi-
nalnychwprzypadkachzależnych,b.wymagającegrupynominalnejmianownikowej,grupywprzy-
padkuzależnymizdania(bądźbezokolicznika),c.grupynominalnejmianownikowej,grupy
wprzypadkuzależnymigrupyadwerbialnej;5.Czasownikiczteromiejscowe,jaknp.czasow-
nikiprzemieszczeniawzdaniachtypuOn
przestawia
kwiatyzparapetunapodłogę.
Por.równieżrozdziały97–103(LivreD:Valence)w:L.Tesnière,Elémentsdesyntaxe
structurale,LibrairieC.Klincksieck,Paris1965,s.238–251.
WSTĘP
7
