Prasa Piotrkowa Trybunalskiego 1805-1939

Danuta Bruska

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-21929-1

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2021

Liczba stron:

476

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Bruska, Danuta. Prasa Piotrkowa Trybunalskiego 1805-1939. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2021, 476 s. ISBN 978-83-01-21929-1

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Bruska, D.

T1 Prasa Piotrkowa Trybunalskiego 1805-1939

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2021

SN 978-83-01-21929-1

Bibliografia BibTex:

@Book{ 251834, author = "Bruska, Danuta", editor = "", title = "Prasa Piotrkowa Trybunalskiego 1805-1939", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2021", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-21929-1" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Bruska, Danuta

ED -

TI - Prasa Piotrkowa Trybunalskiego 1805-1939

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2021

SN - 978-83-01-21929-1

ER -

Netografia (standard APA):

Bruska, Danuta. Prasa Piotrkowa Trybunalskiego 1805-1939 [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2021 [dostęp: 30 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/prasa-piotrkowa-trybunalskiego-1805-1939-danuta-bruska-251834.

Książka jest pierwszą monografią naukową prezentującą prasę Piotrkowa Trybunalskiego, począwszy od XVIII wieku do 1939 roku. Zakres tego nowatorskiego, całościowego opracowania, wypełniającego istotną lukę w wiedzy naukowej obejmuje prasę polską,...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-21929-1

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2021

Liczba stron:

476

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wykaz skrótów12
Wprowadzenie. Podstawy metodologiczne badań14
Przedmiot, cele badań14
Problemy i hipotezy badawcze20
Koncepcja pracy. Stan badań24
Rozdział 1 U zarania dziejów prasy piotrkowskiej 30
Portret miasta30
Pierwociny prasowe. Gazety pisane (rękopiśmienne) i drukowane gazety ulotne32
Druki okolicznościowe35
Rubryka Z Piotrkowa w „Kuryerze Polskim” 1729–176039
Pijarska oficyna drukarska w Piotrkowie w latach 1792–180143
Pierwsze czasopismo piotrkowskie – „Magazyn Literatury Polskiej” (1805) Maksymiliana J.P. Skóraszewskiego45
Funkcje informacyjne szkolnych wydawnictw periodycznych 1829–183949
Bilans czasów. Od pierwocin prasowych do pierwszego czasopisma52
Rozdział 2 Rozwój prasy piotrkowskiej w warunkach zaboru rosyjskiego 56
Prasa w okresie gubernialnym 1867–191456
Warunki polityczne56
Warunki rozwoju piotrkowskiego rynku prasowego w latach 1867–191456
Warunki prawne. Cenzura57
Warunki społeczno-kulturowe62
Warunki ekonomiczne64
Warunki techniczne. Drukarnie. Dystrybucja prasy65
Czytelnictwo prasy w Piotrkowie. Struktura publiczności prasowej. Preferencje czytelnicze67
Udostępnianie prasy w księgarniach, bibliotekach i czytelniach73
Rozwój, zadania i specyfika prasy prowincjonalnej76
Typologia prasy piotrkowskiej80
Rozwój prasy piotrkowskiej82
„Tydzień” (1873–1906) A. Porębskiego – M. Dobrzańskiego. Program, problematyka, znaczenie84
Dzieje wydawnicze „Tygodnia”84
Redaktorzy i wydawcy „Tygodnia”86
Program, idee, przemiany „Tygodnia”88
Zmagania „Tygodnia” z cenzurą90
Współpracownicy „Tygodnia”92
Zawartość „Tygodnia”. Gatunki dziennikarskie i literackie w „Tygodniu”. Korespondencje. Adresat. Problem przedruków94
Zasięg oddziaływania, nakłady, dystrybucja, dodatki „Tygodnia”98
Znaczenie piotrkowskiego „Tygodnia”100
Wydawnictwa periodyczne stowarzyszeń piotrkowskich101
Prasa piotrkowska po 1905 roku105
Pisma Stronnictwa Postępowej Demokracji – „Echa Piotrkowskie” (1906–1909, 1910) i „Piotrkowianin” (1910)106
Pisma Narodowej Demokracji. „Ziemia Piotrkowska” (1907) i „Obserwator” (1912–1913) pod hasłem trzymania ręki na pulsie życia publicznego prowincji111
„Kronika Piotrkowska” (1910–1914) w duchu katolicko-narodowym118
Miesięcznik teologiczno-pasterski „Wiadomości Pasterskie” (1905–1907). Z myślą o ożywieniu duchowieństwa parafialnego124
„Rocznik” (1871–1873, 1876) A. Porębskiego i jego kulturotwórcze oddziaływanie129
Kalendarze piotrkowskie. Rola popularnego nurtu wydawnictw periodycznych129
Funkcja dydaktyczna i popularyzatorska dziewiętnastowiecznych kalendarzy piotrkowskich137
Kalendarze o funkcjach komercyjnych140
Prasa rosyjska142
Uwagi o prasie piotrkowskiej pod zaborem rosyjskim w okresie gubernialnym (1867–1914)145
Rozdział 3 Prasa piotrkowska w czasie pierwszej wojny światowej 1914–1918148
Piotrków pod okupacją Austro-Węgier148
Warunki funkcjonowania prasy150
Drukarnie piotrkowskie w czasie pierwszej wojny światowej152
Typologia prasy piotrkowskiej okresu pierwszej wojny światowej153
Prasa urzędowa okupacyjnych władz Austro-Węgier w Piotrkowie156
Piotrków siedzibą centralnych władz Polskiej Organizacji Narodowej. „Wici” (1914) i „Ruch” (1914)157
Prasa polityczna pierwszej wojny światowej wydawana w Piotrkowie157
„Nowiny” (1915) w funkcji agitacyjnej162
Transmisja idei niepodległościowych do sfer włościańskich. Funkcje propagandowe „Chłopskiej Sprawy” (1913–1915)165
Piotrkowski „Dziennik Narodowy” (1915–1939) pod auspicjami Naczelnego Komitetu Narodowego, w służbie idei legionowej170
Piotrkowskie „Wiadomości Polskie” (1914–1919) – najważniejszy organ Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego. Służba sprawie polskiej i idei Legionów175
Inne wydawnictwa Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego187
Prasa wojskowa. Pisma legionowe i pisemka obozowe 188 „Goniec Polowy Legionów” (1915–1916)189
Pisma obozowe legionistów „Drut”, „Reluton” i inne190
Pismo żołnierza polskiego „Dekada” (1917) jako dodatek do „Wiadomości Polskich”192
„Kronika Piotrkowska” (1910–1914)199
Prasa ogólnoinformacyjna i społeczno-polityczna I wojny światowej w Piotrkowie199
„Tydzień Piotrkowski” (1914)200
„Chwila Obecna” (1915)201
„Życie” (1915)202
„Piotrkowianin” (1915)205
„Odrodzenie” (1915–1916)206
„Głos Piotrkowski” (1916–1917)209
„Kalendarz-Informator na rok 1914”211
Pisma nielegalne212
Uwagi o piotrkowskiej prasie I wojny światowej pod okupacją Austro-Węgier213
Rozdział 4 Prasa piotrkowska w okresie międzywojennym 216
Warunki rozwoju rynku prasowego w Piotrkowie Trybunalskim w latach 1918–1939216
Warunki prawne217
Warunki społeczno-polityczne, ekonomiczne, kulturalne i demograficzne218
Warunki techniczne. Drukarnie piotrkowskie w okresie międzywojennym221
Środowisko prasowe Piotrkowa227
Konkurencja prasy wydawanej w innych ośrodkach230
Kryterium częstotliwości wydawania prasy. Stabilność tytułów. Efemerydy231
Typologia prasy piotrkowskiej231
Kryterium zasięgu terytorialnego234
Kryterium formuły wydawniczej235
Krąg odbiorców. Publiczność czytająca236
Funkcje prasy237
Właściciele i dysponenci. Status prawny prasy, poziom, język237
Geografia polityczna prasy piotrkowskiej238
„Dziennik Narodowy” (1915–1939)240
Prasa prawicowa. „Dziennik Narodowy” (1915–1939) i inne pisma240
„Gazeta Piotrkowska” (1921–1923)244
„ABC Ziemi Piotrkowskiej” (1929–1933)245
Prasa prawicowa obozu sanacji po 1926 roku246
Inne pisma prawicowe248
Mutacje249
Prasa niezależna. „Głos Trybunalski” 1925–1938253
Prasa lewicowa257
Prasa ludowa265
Czasopisma specjalistyczne267
Pisma fachowe, branżowe i reklamowe268
Pisma literackie271
Czasopisma satyryczno-humorystyczne i rozrywkowe278
Pismo religijne „Echo z Parzna” (1934)283
Ukraiński epizod prasowy w 1921 roku w Piotrkowie283
Bilans prasy okresu międzywojennego286
Rozdział 5 Prasa piotrkowska dla młodego odbiorcy w latach 1914–1939288
Czasopisma harcerskie288
„Wiadomości Skautowe” (1916) pod hasłem Ojczyzna, Nauka, Cnota290
„Trzeciak” (1918–1919)295
„Życie Harcerskie”297
Pisma szkolne299
Pisma szkolne okresu I wojny światowej i pierwszych lat niepodległości pod hasłem bycia szermierzami idei narodowej. „Razem” – na większą chwałę i pożytek Ojczyzny300
Pisma szkolne w latach dwudziestych XX wieku. Od ideałów narodowych do ideałów państwowych. „Polot” i „Znicz”312
Czasopisma szkolne w latach trzydziestych XX wieku319
Pisma organizacji młodzieżowych i stowarzyszeń326
Pisma młodzieżowe prawicowe z wpływami narodowymi. „Młoda Myśl” (1919) i „Orlę” (1923)327
Typologia pism młodzieżowych327
Prorządowa „Kolumna Młodolegionowa” (1934–1935)331
Wydawnictwa Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego dla młodzieży332
Wydawnictwa apolityczne dla młodego odbiorcy334
Uwagi o prasie dla młodego odbiorcy336
Rozdział 6 Prasa żydowska w Piotrkowie 340
Społeczność żydowska Piotrkowa Trybunalskiego340
Rozwój piotrkowskiej prasy żydowskiej341
Drukarnie żydowskie w Piotrkowie344
Typologia prasy żydowskiej w Piotrkowie346
Tytuły prasy żydowskiej w Piotrkowie348
Piotrkowskie jednodniówki żydowskie353
Periodyki żydowskie drukowane w Piotrkowie355
Czytelnictwo warszawskiej prasy żydowskiej w Piotrkowie358
Podsumowanie360
Rozdział 7 Funkcje prasy piotrkowskiej w XIX i XX wieku 362
Funkcje prasy – kilka uwag teoretycznych362
Funkcje popularyzacyjne prasy piotrkowskiej. Transmisja wartości, norm i wzorców365
Prasa w procesie komunikacji społecznej i literackiej372
Zakończenie386
Zestawienia394
Zestawienie bibliograficzne tytułów prasy piotrkowskiej (1805–1939)394
Drukarnie, zecernie, litografie w Piotrkowie w latach 1792–1939412
Twórcy prasy piotrkowskiej – wykształcenie , struktura zawodowa, związki z pismami innych ośrodków, funkcje pełnione poza prasą (wybór)413
Udział stowarzyszeń piotrkowskich w wydawaniu periodyków , sprawozdań rocznych, druków okazjonalnych i inicjowaniu czytelnictwa w okresie gubernialnym (1867–1914)419
Bibliografia (wybór)422
Spis tabel432
Spis zestawień434
Spis ilustracji436
Indeks nazwisk438
Indeks tytułów prasy piotrkowskiej454
Summary460

dowyborumarszałkamówcaprzypomniał,żemusitobyćmążgodnytegoznakomitego

urzędu,naktóryodstarożytnościwywyższanonnietych,którzysiędoniegocisnęli,ale

tych,którzygobyligodni”31.

WażnąrolęwpopularyzacjidziałalnościTrybunałuKoronnegowPiotrkowieode-

graładrukarniapaulinów,któraistniaławlatach1693-1864wCzęstochowie32.Wlatach

1778-1790wydrukowałaonanajegozlecenieOrdinatioIudiciorumOrdinariorum

GeneraliumTribunalisRegniPetricoviensis.Wśróddrukówokazjonalnychtłoczonych

wjasnogórskimwarsztacieznalazłysiętekstyokolicznościowezwiązanezdziałalnością

TrybunałuautorstwaS.Bielickiego:Sprawiedliwość[ś]albokazanieprzyinauguracji[ś]

TrybunałuKoronnego(1710),Numina[ś]orbipolonopropitia[ś]HieronymoWysocki

adingressumiudiciariSenatus[ś]panegyricocultuadorata(1716)iStanisławaodśw.

AlojzegoSalutatio[ś]tribunalisregni(1741)33.

FunkcjonowaniemówsejmowychirozpowszechnianieichtreściwXVIIiXVIII

wieku,wgrelacjidziewiętnastowiecznegohistorykaJulianaBartoszewicza,wyglądało

następująco:nmowajestdrukowananaosobnymarkuszu,podługzwyczajuzachowanego

wiernieprzezdługiczas,dlapodobnychmówsejmowych.Drukarzewydawaliosobno

każdąisprzedawali:ktobyłciekawizajmowałsięRzeczpospolitą,kupowałteluźnowycho-

dzącemowyioprawiałrazem.Stądczęstosąnapotykanezbiorymówpobibliotekach,

bezosobnegotytułu,boniestanowiłyjednegodzieła”34.

Opisanywyżejsposóbrozpowszechnianiainformacjisejmowychnadawałpowiela-

nymdrukomcechyprzypominająceprasęulotną.Wówczesnychczasachniebyłozwyczaju

umieszczaniamiejscawydaniatekstu.Fakttenutrudniaidentyﬁkacjędrukówjakowydanych

wPiotrkowie,choćpośredniesygnały,takiejakumieszczeniewtytulemiejscazdarzenia,

np.wygłoszeniamowysejmowejczykazaniawPiotrkowie,pozwalająnapodkreślenieich

związków,niedokońcarozpoznanych,zmiastem.Częśćpublikacjizawierałaistotnąinfor-

macjęodrukarni,wktórejdokonanotłoczenia.Byływśródnichm.in.drukarniapaulinów

wCzęstochowie(1693-1864),poznańskadrukarniaWojciechaRegulusa,toruńskadrukarnia

JanaNikolai(działającawlatach1709-1744)ikaliskatłoczniaJ.K.MściCollegiumSoc.Jesu.

Przedstawionewyżejdrukiokolicznościowespełniająkryteriaaktualnościiinfor-

macyjności,costawiajewbliskimsąsiedztwiepierwocinprasowych.Należybowiem

pamiętać,żeproceskształtowaniasięprasymiałcharakterdługotrwały,apojawiające

sięcałymidziesięcioleciamidrukiwniewielkimstopniuprzypominałyprasę,choćpeł-

niłynajistotniejszązjejfunkcji:informowałyotym,conajważniejsze,ikształtowałyopi-

niępubliczną.WPiotrkowieistotnenowinypodawano,utrwalanoirozpowszechniano

zapośrednictwemdrukowanychkazańimówsejmowych.

31Tamże,s.3.

32DrukarzedawnejPolskiodXVdoXVIIIwieku,t.1:Małopolska,cz.2:WiekXVII-XVIII,vol.2.Pracazbiorowa

podred.J.Pirożyńskiego,Kraków2000,s.451-467.

33Tamże,s.465.

34Zob.J.Bartoszewicz,ZnakomicimężowiepolscywXVIIIwieku.Wizerunkihistorycznychosób,t.2,Petersburg

1856,s.61.

Drukiokolicznościowe

Brak wyników

Prasa Piotrkowa Trybunalskiego 1805-1939

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra