Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
P
aździernik
!56–
POżeGnaniezesTalinizmem
wymierzonewsystemkomunistyczny.Byłyonenawetliczne,alerozpro-
szone,stanowiłyraczejnastrójniżruch.TonnadawałoMreformatorstwo”
socjalistyczne,postulująceModnowę”ustroju,aniejegoobalenie.
Sytuacjanieprzypominałatejzlat1945–1947.Organizacjepodziem-
neztamtychlatwokresiestalinowskimzostaływyniszczone.Nadzieje
narychłyupadekpojałtańskiegoukładurozwiałysię.Niktzrealniemy-
ślącychpolitykówniewidziałgeopolitycznychszansnazbytdalekoidące
zmiany,nawette,którenastąpiły,wydawałysięniepewne.Wielkiezbio-
rowościspołecznepokładałyjeszczewetatystycznymsocjalizmiespore
nadzieje;znacznączęśćludnościmiaststanowilibeneficjenciuprzemysło-
wieniairewolucjioświatowej,wychodźcyzprzeludnionejwsi.Nieżywili
oninostalgiizaIIRzecząpospolitą,dobrzejeszczejąpamiętali.Skłonni
byliwierzyć,żeniezależnośćodZSRRorazrozsądnapolitykaGomułki
zaspokoiichaspiracje.Byćmożepopewnymczasiewciągumiesięcy
skrystalizowałybysięruchypolitycznezmierzającedodalejidącychcelów
politycznychiekonomicznych.
Czasubyłojednakmało.Jużpokilkutygodniachrozpocząłsięproces
konsolidowaniasięwładzy,ograniczaniawolnościsłowaimiarkowania
reform.OrganizatoremtegoprocesubyłsamWładysławGomułka.Bez-
pośrednietegoprzyczynybyłynaturywewnętrznejizewnętrznej.Więk-
sząwagęwpierwszymokresieprzypisywałbymtymdrugim.Położenie
Gomułkiijegoekipybyłowysoceniepewne.Nadalistniałasilnapresja
radziecka,aneutralizującejąwewnątrzobozusocjalistycznegopoparcie
zestronyChinokazałosięograniczoneiwarunkowe.Zachódnatomiast
dośćkonsekwentnierespektowałjałtańskipodziałsferwpływów,zwłasz-
czawEuropie.Sprawdzianemtegostanurzeczystałsięlospowstania
węgierskiego.
Wciążpowracapytanie
33
,czyGomułkazdradziłPaździernik?Trudno
odpowiedziećjednoznacznienatopytanie,gdyżnieposiadamywpełniwia-
rygodnejwiedzyorzeczywistychzamiarachGomułkiw1956r.Zwielką
doząprawdopodobieństwamożnapowiedzieć,żejegozamiaryreformator-
skie,zarównowdziadziniegospodarki,jakteżdemokracji,byłyskromniej-
sze,niżsądziłowielujegopaździernikowychzwolenników
,aleteżzamierzał
więcej,niżpóźniejurzeczywistnił.Wtymsensiecofnąłsię.
33
PaulinaCodogni,Rok1956,Warszawa,PrószyńskiiS-ka,2005,rozdz.4:MPunktzwrotny
czyzłamanenadzieje?”.
37
