Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Myśloprawdzie
cają,należyteżonaniewątpliwiedoobu,anietylkodologiki.
Obecnośćmyśleniaoprawdziemanifestujesięnietylkowjej
nazywaniuidefiniowaniu,lecztakżewsceptycznymwnią
wątpieniu.Pytanieoprawdęnależywrównejmierzedoświa-
domościnaiwnej,potocznej,coidomyśliteoretycznej,nauko-
wej.Jesttakżeważnewpraktyceżycialudzkiego,wewszelkich
działaniachopierającychsięprzecieżzawszenajakichśmniema-
niachiprzekonaniach.Możnabezobawypowiedzieć,żeprob-
lemprawdytowarzyszyzawszeiniezmiennieludziom.
Dlafilozofiipytanieoprawdęjestpytaniemnajważniejszym
inajtrudniejszymzarazem.Spotykasięwnimwieleróżnychin-
nychkwestii,zarównometafizyki,jakiepistemologii.Problem
prawdyniedajesięoderwaćodrozważańopoznaniuczymy-
śleniu.Intelektualnaaktywnośćczłowiekabezpojęciaprawdy
stałabysiępustaibezcelowa,myśltraciłabyswąracjębytubez
busoliprawdziwości.Bezprawdywiedzabyłabyniemożliwa
–cóżbyśmybowiemmielizazadanieznaćwpoznaniu,jeślinie
rzeczywistość.Równieżmetafizycznychkwestiiświataniedaje
sięoderwaćodprawdy,bojegorzeczywistośćjestprawdąludz-
kiegorozumu.Wskazujeto,żeprawdajestpojęciembardziej
pierwotnymiogólnymniżpoznawanieczymyślenie,ajakoich
warunek–jestodnichjeszczetrudniejszadojasnegookreśle-
niainazwania.Trudnościokreśleniaprawdytowarzyszytakże
trudnośćwątpieniawnią.Wprawdzieczęstosięsłyszysceptycz-
neoniejwypowiedzi,lecznieczęstotrafiasięnawyjaśnienie,co
właściwiemiałobyznaczyćmniemanie,żeprawdyniema.Wte-
dybowiemdlaistotyrozumnejniczegojużniemogłobybyć.
Naabsolutnąpotrzebęprawdydlaczłowiekawskazywał
ZygmuntKrasiński,pisząc:„StrasznetopytaniePiłataIcotojest
prawda?’Gdywiekjakizginąćma,taksiępyta,azapytawszygi-
nie”1.Krasińskiwtensposóbwskazywałnaniezbędnośćobecno-
ściprawdywświecieludzkim:bezprawdyIwiekginie’
.Chodziło
muwtejuwadzeniewątpliwienietylkoojakieśokreśloneprawdy
religijne,leczmówiłaonarównieższerzejowszelkimsceptycz-
nymwątpieniu,odniesionymdoprawdywogóle(jakodogatunku
1
ZygmuntKrasiński,ListydoCieszkowskiego,Warszawa1988,t.I,s.544.
Listz28kwietnia1850roku.
6
