Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
ROZDZIAŁI
Sceptycyzmfilozoficznygłosi,żedlakażdegosądudasięwykazać,że
równiesilneracjeprzemawiajązanim,jakizajegonegacją,ergozakłada-
najestrównosilność(isostenia)sądów44.Sceptycyzmzakładaniemożliwość
poznaniapewnego.WtymkontekściewartoprzytoczyćtrzytezyGorgiasza
zLeontinoj(Vw.p.n.e.).Wedlepierwszej„nicnieistnieje”.Wedledrugiej,
„gdybycośistniało,toczłowiekniemógłbytegopoznać”.Wedletrzeciejzaś,
„gdybynawetmógłpoznać,toniebyłbywstanietegowysłowićiprzekazać
innymludziom”45.Jakwidać,sceptycyzmatakowałpodstawowezałożenia
klasycznejteoriiprawdy,tj.realizmmetafizycznyiepistemologicznyoraz
obiektywizm.
Niezwykleprzekonywającebyłyzarzutystawianeklasycznejteoriipraw-
dyprzezF
.Brentano.Popierwsze,jaktwierdziłfilozof,trudnościsprawia
samozrozumienierelacjizgodności(identycznościlubnawetpodobieństwa)
nośnikaprawdyzprzedmiotem.Podrugie,klasycznateoriaprawdyniema
zastosowaniadozdańegzystencjalnych,ponieważwichprzypadkusądnie
mabyćzczymzgodny,skorojegoprzedmiotnieistnieje(np.zdanie„Pegaz
nieistnieje”).Potrzecie,klasycznateoriaprawdyniemazastosowaniado
twierdzeńlogikiimatematyki,któresązawszeuniwersalniezgodnezrze-
czywistością.Poczwartewkońcu,porównywaniesąduzrzeczywistością,
celemustaleniajegoprawdziwości,wymagauprzedniegopoznaniatejżerze-
czywistościwsposóbniewątpliwyiprawdziwy,coczyniprocedurękolistą
(tzw.zarzutbłędnegokoła)46.
Najwięcejproblemówsprawiałajednaksamarelacjakorespondencji.
Problemytewiązałysięzpowiązaniemsądu(myśli),czylibytumające-
gowyłączniewymiaryczasowe,doprzedmiotusądu,mogącegomiećtakże
np.wymiaryprzestrzenne47.Pytanookształtkorelacjimiędzyznakami
językowymiapartykularnymifaktami(odpowiedniość)wprzypadkusądów
zawierającychgeneralizację48.Wskazywano,żepojęciaizomorfiiihomomor-
fiimogąodnosićsięwyłączniedoobiektówabstrakcyjnych,żesamopojęcie
faktu(będącegoprzedmiotemsądu)jestniejasneitp.
44S.Judycki,Oklasycznym…,s.33.IzosteniedobitniediagnozowałsceptykPirron.
RozważałonprzykładparyzdańsprzecznychZinie-Z.Stwierdził,żeskorożadnegoznich
niemożemywsposóbniewątpliwyuzasadnić,należyprzyjąć,iżsąonerównosile,obamają
takąsamąwartośćpoznawcząalboteżniemająjejwrównymstopniu.Ztegoteżwzględu
możemywyłączniestwierdzić,że„niewiemy,żeZiniewiemy,żenie-Z”(por.J.Woleński,
Epistemologia-poznanie…,s.21).
45E.Nieznański,Podstawy…,s.38–39.
46J.Woleński,Epistemologia.TomIII…,s.96.
47K.Ajdukiewicz,Zagadnienia…,s.19.
48S.Judycki,Oklasycznym…,s.30.
