Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
ArturŁawniczak,MałgorzataMasternak-Kubiak,ArturPreisner
tystazdecydowanieopowiadałsięzausamodzielnieniem
67iwzmocnieniemizbywyż-
szej
68,czegorozmaicidemokraciniemoglimudarowaćzarównoprzed,jakipo
IIwojnieświatowej
69.Takareforma,wjegoopinii,zapobiegłaby„nadprodukcji
ustaw”
70,rozmywającejkonturypaństwaprawa.Możnateżmuprzypisaćautorstwo
pomysłustworzeniatrybunałuadministracyjnego
71.Wreszciejegowypowiedźwtrak-
wRepubliceWeimarskiejbyło–zdaniemmówcy–wyrazemtęsknotydoHohenzollernówiHindenburga”:
S.Krukowski,Geneza…,op.cit.,s.235.Wyeksplikowanatezaznalazłaprzejściowepotwierdzenie
w1989r.,kiedypostanowiono,żeprezydentabędąwybieraćparlamentarzyści,wtymczłonkowieświeżo
przywróconegosenatu.
67Emancypacjasenatumiałaznaleźćswojeuzasadnieniem.in.wodmiennymskładziekorpusuwy-
borczego:„Dubanowiczwkońcu1919r.proponowałoparciesenatunawyborachograniczonych,jeśli
chodzioprawobierne,wyższymcenzusemwiekui«pewnymminimalnymstopniemwykształcenia,które
możnazastąpićnp.odbyciemjednejkadencjiwsejmie»”:ibidem,s.246.Postulatyzmierzającewdrugą
stronę,wkierunkuzupełnegozlikwidowaniasenatu,skwitowałwtensposób:„Pozazdrościliśmypaństwom
nawpółdzikimtego,iżonemająniedwie,alejednąIzbęUstawodawczą,zepchnęliśmynaszSenatdo
cieniawszechmogącegoSejmu.Wrezultacie[…]niemamywiększegopożytkuanizSejmu,anizSenatu”:
E.Dubanowicz,Naprawa…,op.cit.,s.5.
68„SamoistnośćirównorzędnośćSenatuzSejmemwymaga,ażebySenatniebyłniewolniczozwiązany
zSejmemcododługościtrwaniakadencyiparlamentarnej,codorównoczesnegozSejmemodnawiania
całegojegoskładuorazażebyjegoskładróżniłsiędostatecznieodskładuSejmu.Równoczesnywybórobu
ciałustawodawczychwywołujezbytsilnewstrząśnieniecałegoorganizmupaństwowegoinieleżywinte-
resieciągłościwładzypaństwowej.OkresywyborczeSenatuwinnybiecoddzielnieodkadencyisejmo-
wych.SamSenatwinienzupływemkadencyiodnawiaćsię,jakweFrancyitylkowczęści,choćbypołowie
swegoskładu”:E.Dubanowicz,Rewizya…,op.cit.,s.72.Jeżelichodziojakościowąodmiennośćskładu
osobowegosenatu,tomiałabyćosiągniętam.in.dzięki„zwiększeniuwSenacieliczbyreprezentantów
episkopatukatolickiego”:S.Krukowski,Geneza…,op.cit.,s.196.AlenietylkoksiążętaKościołamieli
nadaćsenatowiodrębnycharakter:„Abyzapobiecomnipotencjiizbyiuwolnićrządodzbytniejodniej
zależności,należało–zdaniemDubanowicza–wprowadzićizbęwyższą.Jejskładwiniensięoprzeć«na
zasadziebardzoszerokozakrojonegogłosowaniapowszechnego»,alejednocześnienależałobyzabezpie-
czyćudziałwizbiewyższej«reprezentantówsamorząduwojewódzkiego,przedstawicieliKościołainauki
orazrzecznikówgłównychgałęzipracyiprodukcjikrajowej»,czyliziemiaństwaiwielkiejburżuazji”:
ibidem,s.167.Winnymwystąpieniugalicyjskidoktrynerwypowiedziałsięprzeciwkowiązaniusamorządu
terytorialnegozsenatem:„Dubanowiczprzedstawiłsięjakoprzeciwnikwybieraniasenatorówprzezsejm
isamorząd[…].Wybieranie1/5senatorówprzezduchowieństwo,zakładynaukoweiNaczelnąIzbęGo-
spodarcząuzasadniłpotrzebąwprowadzeniadosenatufachowców”:ibidem,s.267.Pomimopewnych
wahańcodoszczegółówrozwiązania,trudnoodmówićDubanowiczowikonsekwencjiwlansowaniusenatu
jakoorganujakościowozdecydowanieodróżniającegosięodsejmu.
69„ProfesorDubanowicz,przewodniczącysejmowejkomisjikonstytucyjnej,godzisięostateczniena
senatpochodzącyzwyborów,jednakżewysuwakategorycznywarunek,ażebyrównieżwchodziłatam
znominacji«reprezentacjainteresówduchownychinajważniejszychinteresówmaterialnychRzeczypo-
spolitej».Wrozumieniuendeckiegoposłatakąreprezentacjąmogąbyćjedynieprzedstawicielewielkiej
burżuazji,obszarnictwa,wysokiejhierarchiikościelnej,burżuazyjnejnaukiitp.«Rzeczoczywista–zapew-
niaobłudnieDubanowicz–żetakidodatekniemanaceluosiągnięciajakichkolwiekpolitycznychskutków,
leczjedyniemanaceludostarczenierzeczoznawcówwnajlepszymtegosłowaznaczeniu,rzeczoznawców
wielkichinteresówmoralnychimaterialnychdlaprzyszłegosenatu»”:T.Rek,Faktyoskarżają.Kartki
zdziejówburżuazyjno-obszarniczegosejmu1919–1922,Warszawa1954.WokresiePRL-u,kiedywten
sposóbdemaskowanoprzedwojennąobłudę,podobnyefektosiąganodziękiumieszczeniuprzedniekon-
frontacyjnymiwyboraminaodpowiednich,„biorących”miejscachlistyFJNrzeczoznawcówinteresów
nomenklatury.
70„Cóżztego,gdymamytakwieleustaw,żeniktjużwnichdobrzewyznaćsięniemoże,jeżeliusta-
wytesąbałamutne,niejasne,sprzecznezesobąijeżelionenieporządkująinieułatwiają,aleprzeciwnie,
gmatwająiutrudniajążycie?”:E.Dubanowicz,Naprawa…,op.cit.,s.5.
71„ZgodniezwnioskiemDubanowiczauchwalono,«żedoorzekaniaolegalnościaktówadministracyj-
nychwzakresieadministracjitakrządowej,jakisamorządowej,powołaosobnaustawasądownictwo
