Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
Rozdział3.Konstytucjajakoaktprawny
WPolscewybitnymprzykłademkonstytuantybyłSejmUstawodawczywybranywstyczniu
1919r.:uchwaliłnajpierwMałąKonstytucję(20.02.1919r.),anastępnieKonstytucjęmarcową
(17.03.1921r.).Jakbędziemowaotymdalej,Sejmtenbyłnatchnionyprzeznmomentkonsty-
tucyjny”
,jakimbyłoodzyskanieprzezPolskęniepodległości.Licznekonstytuantypowoływali
Francuzi.ZkoleiAmerykanomkonstytucjęprzyniosłaKonwencjaFiladelfijskazwołanawmaju
1787r,uchwalonaprzezdelegatów13stanów,choćAmerykaniewierzą,żeichkonstytucjazo-
stałapodyktowanaojcomzałożycielomprzezBoga.Swojądemokratycznąkonstytuantęwpew-
nymczasiemiałatakżeRosja.ByłotoZgromadzenieUstawodawcze(wybranepozwycięstwie
rewolucjilutowejw1917r.),rozpędzoneprzezbolszewikówwpaździernikutegożroku,cooka-
załosiępunktemzwrotnymwhistoriitegopaństwa.
2.Uchwalaniekonstytucjipoprzezreferendumpoleganatym,żeprojektaktu,poprzy-
gotowaniuwparlamencielubwkonstytuancie,albojużpouchwaleniuprzezteciała,
jestpoddawanypodreferendumogólnonarodowe.Referendamogąodbywaćsięna
różnychetapachpracustrojowych,wzwiązkuztymmająróżnycharakteriznaczenie.
Istotnyjesttupodziałnareferendaopiniodawczelubzatwierdzające.NaprzykładKon-
stytucjaVRepublikifrancuskiejzostałauchwalonawreferendum(28.09.1958r.),ale
byłaprzygotowananieprzezparlament,leczprzezKomitetKonsultacyjnyumocowany
przyrządzie.Weszławżycie4październikategożroku.
3.Ilustracjąnpośredniej”drogiuchwaleniakonstytucji,którawykorzystujezarów-
noproceduręparlamentarną,jakireferendalną,jesttrybprzyjęciaKonstytucjiRP
z1997r.ByłauchwalonaprzezZgromadzenieNarodowe(2.04.1997r.),czyliSejm
iSenatobradującewspólniepodprzewodnictwemMarszałkaSejmu.Następniepod-
danojąpodreferendumogólnonarodowe(25.05.1997r.),któremiałocharakterobli-
gatoryjny,tj.jegoprzeprowadzeniestanowiłokoniecznyelementdrogiprawodawczej1.
Konstytucjaweszławżycie17.10.1997r.,cosamowsobiebyłozłożonymwydarzeniem
prawnym.Podstawąpracustrojowychiwspomnianejprocedurybyłaustawakonsty-
tucyjnaz23.04.1992r.otrybieprzygotowaniaiuchwaleniaKonstytucjiRzeczypospo-
litejPolskiej(znowelizowana22.04.1994r.).Głosowaniereferendalneodbyłosięzaś
napodstawieustawyz29.06.1995r.oreferendumimiałocharakterzatwierdzający.
4.Konstytucjamożezostaćoktrojowana,czyliprzyjętanodgórnie”
,wręcznarzucona
(fr.octroyé-nadać,narzucić).WEuropieprzykładembyłyXIX-wiecznewspomniane
wyżejfrancuskiekartykonstytucyjne,konstytucjeKsięstwaWarszawskiego(1807r.)
lubKrólestwaPolskiego(1830r.).Specyfikatychaktówpolegałanatym,żenadawał
igwarantowałjemonarcha,którysamimjednakniepodlegał.Naprzykład,jakpoda-
jąhistorycy,NapoleonowipodyktowaniekonstytucjiKsięstwaWarszawskiegozajęło
równojednągodzinę.Współcześniepojęciekonstytucjioktrojowanejnzłagodniało”
iniemusibyćsynonimemszybkiegodyktowanialubniedemokratycznegonarzucenia.
1Wreferendumwzięłoudział42,8%(12137136)uprawnionychdogłosowania:53,45%(639661)
opowiedziałosięzaprzyjęciemkonstytucji,46,55%(5570493)byłoprzeciw.
