Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Pojęcia,funkcjeiźródłaprawaspadkowego
23
Prawaiobowiązkiniemajątkowe,wbrakuodmiennej,szczególnejregulacjiustawo-
wej,wygasają.Wygasająstosunkiniemajątkowezzakresuprawarodzinnego(ustaje
małżeństwo,władzarodzicielska,opieka).Wygasajądobraosobiste,jakrównieżnie-
majątkoweprawasłużąceichochronie(prawaosobistości)orazroszczenianiemająt-
kowepowstałewzwiązkuznaruszeniemtakichdóbr.
Wnaucezadyskusyjneuznajesięnatomiastzagadnienie,czywygasająautorskieprawaosobiste
(art.16u.p.a.p.p.)
4.Zgodniezart.78ust.2u.p.a.p.p.jeżelitwórcaniewyraziłinnejwoli,pojego
śmiercizpowództwemoochronęautorskichprawosobistychzmarłegomożewystąpićmałżonek,
awjegobrakukolejno:zstępni,rodzice,rodzeństwo,zstępnirodzeństwa.Jeżelitwórcaniewyraził
innejwoli,osobytesąuprawnionewtejsamejkolejnościdowykonywaniaautorskichprawosobistych
zmarłegotwórcy.Równieżart.6bisIIust.2konwencjiberneńskiejoochroniedziełliterackichiar-
tystycznychz9.09.1886r.(Dz.U.z1990r.Nr82,poz.474,zał.)odnosisiędowykonywaniapraw
osobistychpośmiercitwórcy.Wświetletychprzepisówtrudnojednoznaczniemówićowygaśnięciu
tychpraw,jednakżezuwaginaichniemajątkowycharakterniemożnarównieżprzyjąć,bybyłyone
dziedziczne.Możnazatemuznać,żeautorskieprawaosobiste,zmocyszczególnegoprzepisunie
wygasajązchwiląśmiercitwórcyiprzechodząnaoznaczoneosoby(sukcesjasingularnamortiscau‐
sa),jednakżezuwaginaichniemajątkowycharaktersukcesjataniejestobjętazakresemart.922k.c.;
lakonicznaregulacjaustawowaniewykluczajednakinnychkonstrukcji,któremogąwyjaśnićsens
art.78ust.2u.p.a.p.p.Jeszczewiększewątpliwościteoretycznebudząwypadkiszczególne,zwłaszcza
problemprawadorozpowszechnianiawizerunku
5.
Zgodniezart.435§3k.c.umieszczeniewfirmienazwiskaalbopseudonimuosobyfizycznejwymaga
pisemnejzgodytejosoby,awraziejejśmierci-zgodyjejmałżonkaidzieci.Osobytemająprawodo
dysponowanianazwiskiemzmarłegojakoprzejawswojegoprawadokultupamięciosobyzmarłej
ocharakterzeniemajątkowym(analogiczniewwypadkuopisanymwart.438§1i2k.c.).
Wolaspadkodawcyodnoszącasiędolosówjegomajątkupośmiercimożebyćwyra-
żonaprzedewszystkimpoprzeztestament,któregoregulacjastanowiistotnączęść
4ZestawieniepoglądówianalizęproblemuprzedstawiaB.Giesen(Wykonywanieautorskichpraw
osobistychpośmiercitwórcy,ZNUJ2015,nr2,s.30-43).Autorkajestzdania,żeautorskieprawaosobiste
podlegająregułomdziedziczeniaustalonymprzeztwórcęwtestamencie,zaśwbrakuwyrażeniawoliwtym
względzienastępujeichprzejścienaokreślonepodmioty,zgodniezregułamiwyrażonymiwart.78
u.p.a.p.p.Zadominującyuznaćnależynatomiastpogląd,żeautorskieprawaosobistewygasajązchwilą
śmiercitwórcy,natomiastosobybliskiezmarłegorealizująwłasneprawopodmiotowe,chroniąceichwłasne
dobraosobiste-m.in.J.Błeszczyński,Prawoautorskie,Warszawa1988,s.159;E.Wojnicka,[w:]System
prawaprywatnego,t.13,s.283;wyr.SAwWarszawiez27.10.2011r.,VIACa461/11,LEXnr1102077.
Zgodniezinnympoglądemprawaniewygasają,aletrwająnadalisąwykonywaneprzezinneosoby,które
jednakniestająsiępodmiotamitychpraw-np.J.Barta,R.Markiewicz,Ochronadóbrosobistychwzakresie
twórczościnaukowejiartystycznej,[w:]Dobraosobisteiichochronawpolskimprawiecywilnym.
Zagadnieniawybrane,red.J.S.Piątowski,Ossolineum1986,s.164-165;R.Markiewicz,Dziełoliterackie
ijegotwórcawpolskimprawieautorskim,Kraków1984,s.88-90,którysformułowałtamkoncepcję
zastępstwapośredniego;takżeM.Jankowska,Autoriprawodoautorstwa,Warszawa2011,s.447in.
Koncepcjatawystępujewwieluodmianach,por.B.Giesen,Wykonywanie...,s.33in.).
5ZdaniemT.Grzeszak,[w:]Systemprawaprywatnego,t.13,Prawoautorskie,red.J.Barta,Warszawa
2013,s.711,prawotowchodziwskładspadku;odmiennienatomiastJ.Balcarczyk,Prawodowizerunku
ijegokomercjalizacja,Warszawa2009,s.285in.
6
7
