Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
PiotrGrzebyk
zjawiskotosięgadalekowstecz,conajmniejdoczasówpowstaniawRzymie
stronnictwapopularów,którzywwalceowładzęzoptymatamizabiegaliopopar-
cieniższychwarstwspołeczeństwarzymskiego(plebsu)2.Zakolejnehistorycz-
neprzykładyruchówpopulistycznychuznajesięm.in.rosyjskichnarodników
orazruchfarmerówzpudniowo-zachodnichStanówZjednoczonych,który
dałpoczątekamerykańskiejPeople’sParty.Szczytowenasilenieinajwiększy
zasięgpopulizmzyskałwkrajachlatynoamerykańskichwlatachtrzydziestych
(Brazylia,Meksykiin.)iczterdziestychXXw.(peronizmwArgentynie).Wten
sposóbzakreślonygeograficznieikulturowo(światzachodni)charakteryzował
sięprzedewszystkimwiarąwmądrośćiuczciwośćprostegoczłowieka,niechę-
ciądowykształconychelit,specjalistów,ekspertów,przywiązaniemdoprostych
wyjaśnieńirozwiązańorazroszczeniowymstosunkiemdopaństwaiwyższych
warstwspołecznych.Takrozumianypopulizmopierasięnakilkuzałożeniach,
zktórychczterywydająsięnamnajistotniejsze3.Popierwsze,idealizacjiproste-
goczłowieka(ludu)ijednocześniepodkreślaniujegokrzywdy(biedy,wyzysku
ekonomicznegoorazuciskupolitycznego)4.Podrugie,uznawaniuludunietylko
zakategorięspołeczną,lecztakżenp.religijną,narodową,którąprzeciwstawiasię
władzy,elitomorazgrupomobcym(klasowo,wyznaniowo,etnicznie).Potrzecie,
utożsamianiudemokracjiorazsłusznościdecyzjipolitycznychzprzewagą,wolą
iopiniąwiększości.Poczwarte,założeniuowyższościtzw.zdrowegorozsądku
prostychludzinadwiedząekspercką(specjalistyczną),coczęstoidziewparze
zkwestionowaniemopiniijakichkolwiekautorytetów
5
.Ostatnielatatookres,
wktórympodobnehasłapopulistyczneorazpolitycy,którzyjegłoszą,zyskują
naznaczeniu(returnofpopulism)6,takżewpaństwachuważanychzaprzykłady
2
J.D.Ingram,Populismandcosmopolitanism,w:C.RoviraKaltwasser,P.Taggart,P.OchoaEspejo,
P.Ostiguy(red.),TheOxfordHandbookofPopulism,OxfordUniversityPress,Oxford-NewYork2017,
s.652.Więcejopopularachnp.H.Mouritsen,PoliticsintheRomanRepublic,CambridgeUniversity
Press,NewYork2017,s.112.
3
Zob.teżJ.Pakulski,Populizmjakoformaprzywództwapolitycznego;trzytradycjeteoretyczne
iperspektywybadawcze,nStudiaSocjologiczno-Polityczne”2020,nr1(12),s.10-11.Pakulskizaistotne
elementystylupolitycznegopopulistówuznaje-całkiemtrafnie-antyelitaryzm,demokratyzm,demagogie
inuproszczoneterapie”.
4
Zob.jednak,jakonrafachspołecznych”,czylispołeczeństwieroszczeniowym,piszeJanPakulski,
referującopinieAlexisadeTocqueville’a:J.Pakulski,op.cit.,s.12-15.
5
RuthWodakpiszeoarroganceofignorance,zob.eadem,ThePoliticsofFearWhatRight-Wing
PopulistDiscoursesMean,SAGE,London2015;eadem,[Anythinggoes!’-TheHaiderizationofEurope,
w:R.Wodak,M.Khosravinik,B.Mral(red.),Right-WingPopulisminEurope:PoliticsandDiscourse,
BloomsburyAcademic,London2013,s.27.
6
B.Badie,D.Vidal,Leretourdespopulismes.L’étatdumonde2019,LaDécouverte,Paris2018;
P.Biglieri,L.Cadahia,SevenEssaysonPopulism.ForaRenewedTheoreticalPerspective,Polity,Medford
2021,s.1.Dlaniektórychzaskoczeniembyłwzrostznaczeniapopulizmuwkrajachuważanychdotej
poryzastabilnedemokracje,zob.G.L.Neuman,Populistthreatstotheinternationalhumanrightssystem,
w:idem(red.),HumanRightsinaTimeofPopulism.ChallengesandResponses,CambridgeUniversity
Press,Cambridge-NewYork2020,s.1.