Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
symboli,możnapowiedzieć,równieżdziśwznacznejmierzewykraczapoza
ramyzwykłychfaktówhistorycznychczyliterackich.Przyczynytakiegostanu
rzeczysąstosunkowodobrzeznane:toprzedewszystkimtrwałośćtradycjicer-
kiewnej,wtymcerkiewnejliteratury,jedynejprzezwiekiliteraturywysokiej,
którawogromnejmierzeprzyczynisiędosakralizacjidziejówpaństwainaro-
du;podrugie–pielęgnowanazajejpośrednictwem,niezwyklemocnanatym
tereniesymbiozaCerkwiiPaństwa,wyrastającazreligijno-politycznejkoncep-
cjiserbskiegoprawosławia;iwreszcie–równiemocnozakorzenionawświa-
domościzbiorowejtradycjapatriarchalnailiteraturaludowa,najbardziejaktyw-
nieuczestniczącawkreowaniunarodowychmitówistereotypów.Ztegonie-
zwykłegoprzemieszaniaelementówsakralnejwizjidziejóworazwznacznej
mierzezestereotypizowanej,mitycznejprojekcjilosównarodowych,autorstwa
ludowychtwórcówpieśniepickich,wyłaniasiędziśdośćchaotycznyhistorycz-
no-literackiprzekazodziejachnarodu–bo,choćwciążuświęconyTradycją,
dzisiajnajczęściejdostosowywanydostanuaktualnychpotrzebideologicznych
ipoddawanyprzytymnajróżniejszymmanipulacjom.
Ośw.Savie,twórcytradycji–zwanejdziśnajczęściejodjegoimienia
świętosawską–orazprawosławiu,któremunadałspecyficzny,serbskicharak-
ter,aletakżeoświętosawskimfundamenciekultury,świętosawskiejduchowości
czynawetświętosawskimnarodzie–także(czyzwłaszcza)dzisiajmówisię
najczęściejwpoetycemonumentalizmu.Wykraczającypozaramyzwykłych
faktówhistorycznychreligijnykultświętego,pomieszanyzmającątakżemi-
tyczne,legendarnepodłoże–„świecką”fascynacjątą,bezwątpienia,niezwykłą
postacią,sprowadzająsięwrezultaciedouwielbieniaosoby,którawnajwięk-
szymstopniuprzyczyniłasiędowyartykułowaniaserbskiejdignitasipozwalają
badaczomformułowaćopiniewrodzaju:
Ci,którzywierzą,żenarodymająduszę,musządojśćdowniosku,żeSerbowiewśw.
Savierozpoznalisiebie(…)Jeśligdzieśistniejeideanaroduserbskiego,jakmatomiejsce
wświecieideiPlatona,totęideęprzedBogiemuosabiaśw.Sava
5,
czynainnymmiejscu:
Sava–naszbezcennyskarb–jedynieongwarantujenamkontinuumhistoryczne,
nadajenampiętnooryginalności.Bezniegojesteśmypustymiduchowoeuropejskimi
sierotami,stanowimybezkształtnąmasęniezdolnądoobrony(…)Zpunktuwidzenia
kultury–bezświętegoSavyjesteśmyjedyniekopistamiinaśladowcami…
6
Aletakże:„św.Savatozbioroweimięnarodu”
7;„ojciecserbskiejna-
cji/narodu”
8,który„jestwszystkimdlawszystkich,aprzytymsemperidem”9;
to„rewolucjonista,któryburzyłtradycje,wytyczałdrogiiotwierałnowehory-
kimWielkaWędrówkaz1690r.ipowstanienowegocentrumkulturynaterenachpd.Węgieroraz
rozwójliteraturybarokowej.
5M.Marković,SvetiSava–svetiteljiprosvetitelj,Beograd1989,s.68.
6Ibidem.
7M.Bećković,Poslušanja,Ruma–Beograd2002,s.18.
8I.Kolarić,SvetiSavasrpski.Harizmaimit,Niš2000(wyd.II),s.116.
9Ibidem.
