Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PrezydenturapolskawpierwszychlatachIIIRP
Zperspektywyprezydenturywyboryparlamentarne1930roku,pomimowytworzeniawielu
dalekosiężnychskutków,nieprzyniosłyzasadniczejzmiany.ObsadzenieprzezBBWR,dziękilicz-
nympozaprawnymzabiegom,ponadpołowySejmui2/3Senatudałogłowiepaństwalegitymację
donominacjinastanowiskopremierakolejnychpolitykówobozusanacyjnego:wgrudniu1930r.
MościckipowołałWaleregoSławka,wmaju1931r.naczelerządustanąłAleksanderPrystor,
podwóchlatachzastąpiłgoJanuszJędrzejewicz
107
.Paradoksalniewięc,pozakonstytucyjneiauto-
rytarnesposobyradzeniasobiezprzeciwnikamipolitycznymidoprowadziłydozmniejszeniaróż-
nicpomiędzynormatywnymipodstawamidziałalnościprezydentaapraktykąkorzystaniazkom-
petencji.Zdrugiejzaśstrony,prezydentstawałsięjednymzelementówkształtowanianowegoładu
polityczno-ustrojowego.Ładu,któryoddalałsięodmonteskiuszowskiejzasadytrójpodziałuwładz
iewoluowałwkierunkuskupienialegislatywyiegzekutywynastałewgestiiobozusanacyjnego
108
.
8maja1933r.zebrałosięZgromadzenieNarodowe,którewybrałonaurządPrezydenta
RzeczypospolitejponownieMościckiego.Niemiałkontrkandydata,gdyżopozycjaparlamentarna
zbojkotowałagłosowanie
109
.Zpolitycznegopunktuwidzenianajważniejszymbyłodlaniegodalsze
poparciezestronymarszałkaPiłsudskiego,któryuznał,żewtymmomencie.wkontekścieza-
awansowanychpracnadnowąkonstytucją.zmianananajwyższymszczeblujestniewskazana
110
.
Kolejnymkrokiembędącymodzwierciedleniemopisanejwyżejewolucjisystemupolitycz-
negobyłaKonstytucjakwietniowa,przyjętaprzezparlamentwlatach1934-1935ipodpisana
przezIgnacegoMościckiego23kwietnia1935roku
111
.Zasadniczązmianą,jakąprzyniosła,było
odejścieodzasadypodziałuirównowagiwładz,przyjednoczesnymprzeobrażeniusystemu
rządównaprezydencki,oczymświadczyłapozycjaustrojowaposzczególnychorganówwładzy
orazsystematykakonstytucji.Prezydent,jakoorgannadrzędnywstosunkudopozostałychiod-
powiedzialnyzaswojeobowiązkijedyniewobecBogaihistorii
112
,wybieranybyłprzez80-oso-
boweZgromadzenieElektorów.WraziegdybyZgromadzenieElektorówmiałoinnegokandydata
niżprezydent,wybórprezydentamógłbyodbywaćsięwgłosowaniupowszechnym.WIIRzeczy-
pospolitejnigdytakiewyborysięnieodbyły.Istotnieposzerzonozakressamodzielnościdecyzyjnej
głowypaństwa,usuwającwymógkontrasygnatyprzynajważniejszychaktachpaństwowych
113
.
Abstrahującodwątpliwejlegalnościikonstytucyjnościścieżki,którąprzyjęto,byuchwalić
nowąustawęzasadniczą
114
,wartoporównaćzakreskompetencjizapisanychwnowejkonstytucji
107
P.Zaremba,Historiadwudziestoleciał,opocito,s.174.
108
A.Bocheński,MonteskiuszipułkownikSławek,[w:]Polskaczylił,opocito,s.326.
109
Z.Kaczmarek,Trzejprezydencił,opocito,s.244.
110
W.Pobóg-Malinowski,Najnowszahistoriał,opocito,s.730.
111
W.Czapliński,DziejeSejmuPolskiegodoroku1939,Kraków1984,s.117.
112
M.Marszał,UŹródełpolskiegoautorytaryzmuwokresiemiędzywojennym,[w:]Władzawpolskiej
tradycjipolitycznejoIdeeipraktyka,podred.J.Kloczkowskiego,Kraków2010,s.176,177.
113
L.Malinowski,UstawanamiaręPiłsudskiego,DPrawoiŻycieD1996,nr38,s.28.
114
SzczegółowyprzebiegprocedurywizbachustawodawczychopisałAndrzejAjnenkiel.Zob.A.Ajnenkiel,
Polskieł,opocito,s.303-312.
34
