Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PREZYDENTURY
łączniefunkcjeocharakterzereprezentacyjnym,honorowym
iceremonialnym.
Wrepublicenatomiastgłowapaństwawybieranajestalbo
bezpośrednioprzeznaródwgłosowaniupowszechnym,albo
pośrednioprzezparlamentlubspecjalniewyłonionezgroma-
dzenie.Głowąpaństwawrepublicezwyklejestjednaosoba,
któranositytułprezydenta.Etymologiasłowa„prezydent”wy-
wodzisięodłacińskiegopresidere,któreoznacza„przewodni-
czyć”pewnejgrupieosób,zebraniu,zgromadzeniu.Takwięc
prezydentpaństwatoprzewodniczącypaństwa,osobasprawu-
jącaprzewodnictwonadpaństwem,osobastojącanaczelepań-
stwa.Sporadycznie-np.wSzwajcarii-funkcjegłowypaństwa
pełnikolegium,składającesięzkilkuosób.Republikazwy-
bieralnągłowąpaństwa,najczęściej-jakjużbyłopowiedzia-
ne-zprezydentemnaczele,jestformąpaństwapozostającą
wopozycjidomonarchii.Teoretycznierepublika(respublica-
„rzeczpubliczna”)topaństwonależącedowszystkichobywa-
teli,wktórymsuwerenempolitycznymjestnaród(lud),niezaś
jednostka,jakwmonarchii,bądźwąskaelita,cocharakteryzu-
jeoligarchię.Współcześnierepublikawnaturalnysposóbłączy
sięzdemokracją.Niedemokratyczneśrodowiskopolityczne
jestczymśobcymrepublice.Historiadostarczajednakwielu
przykładówrepublik,wktórychzprawobywatelskichipoli-
tycznychkorzystałaniewielkagrupaosób(republikaarysto-
kratycznaczyelitarystyczna).Republikańskicharaktermiały
(lubmają)takżepaństwakomunistyczne,faszystowskieoraz
różnegorodzajuautorytaryzmy.Wtychprzypadkachrepubli-
kabyłapaństwemtotalitarnymbądźdyktatorskim.
Współcześniepodziałnamonarchieirepublikijestmało
ostry,gdyżsposóbobsadzaniastanowiskagłowypaństwanie
jestrozstrzygającydlacharakterystykinaturyitrybufunkcjo-
nowaniadanegopaństwa.Zasadniczeznaczeniemato,wjaki
sposóbwpaństwiekreowanyjestcałyporządekwładzy-czy
12
