Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Komupotrzebnesąpaństwaupadłe?
17
tyków,aleizwykłychobywateli,stającsięelementemopisuświata10.MerjeKuus,
którawswojejksiążceGeopoliticsReframedanalizujeprzemianygeopolitykizeu-
ropejskiejperspektywy,zwracauwagęnarosnąceznaczeniekultury.Geopolityka
wcorazmniejszymstopniujesttylkosprawąbezpieczeństwa,militarnejpotęgi
czytradycyjnierozumianychstosunkówmiędzynarodowych.Analizowaneroz-
szerzenieNATOautorkauznajenietylezaprzejaw„czynnikageograficznego
leżącegoupodstawdecyzjipolitycznych”
,ilewłaśniewyzwolenieodgeografiite-
rytoriówizasobównaturalnych.Choćsamazauważadalekoidąceuproszczenia
wteoriiSamuelaHuntingtonaozderzeniucywilizacji,dochodzidowniosku,że
wXXIwiekuobliskościpaństwniebędziedecydowaćpołożeniegeograficzne,ale
podzielaniewartościkulturowych,wtymtakichjakpaństwoprawaczyposzano-
wanieprawobywatelskich.Wjejujęciukulturaitożsamośćnarodowa-umiesz-
czanewszerszymspektrum-stanąsiępodstawowąsiłąwświatowejpolityce11.
Wtakimkontekścierozumieniageopolitykipaństwaupadłemusząbyćbrane
poduwagęnietylezewzględunaswojepołożeniegeograficzne,ilenareprezen-
towanewnichiprzezniewartościkulturoweorazsposobyichwykorzystania
wdyskursiepolitycznymwstabilnychpaństwachdemokratycznych.Jednązcech
charakterystycznychpublikacjidotyczącychpaństwupadłychjestczęstoczynione
zastrzeżenie,żetrudnojestpodaćprecyzyjnądefinicjępaństwaupadłego.Tenwy-
raźnybrakprecyzjimożeprowadzićdonadużyć.NoamChomsky,któryzpewnoś-
ciąniejestwybitnymbadaczemgeopolityki,alektóregogłosciągleliczysięwśród
lewicowonastawionejczęściamerykańskiegospołeczeństwa,w2006rokuwydał
książkęFailedStates,wktórejwskazywałnafakt,żeStanyZjednoczoneprzypi-
sująsobieprawodointerpretowaniaprawamiędzynarodowegoprzyokreślaniu
rejonówzagrożenia.WedługChomsky)ego„państwaupadłe,któreniechronią
swychobywateliprzedprzemocączynawetdestrukcją,którepostrzegająsięjako
pozostającepozazasięgiemlokalnegoczymiędzynarodowegoprawaorazktóre
doświadczają»niedoborówdemokracji«”
,stająsięprzedmiotemamerykańskich
interwencji.Jednostronnieprzypisującsobieprawododecydowania,gdzienie-
zbędnajestinterwencja,StanyZjednoczonesamedoświadczająkryzysudemo-
kracji.Dlategotrzebanietylkomonitorowaćsytuacjęwpaństwachupadłych,tak
jaktorobi„ForeignPolicy”
,publikującswojąlistęFailedStates,alenależytakże
sprawdzać,jakwykorzystywanejesttopojęciewtworzeniupostimperialnejpoli-
tykiUSA,wktórejchętnieużywasięnieprecyzyjnych,alemocnowartościujących
pojęć,takichjakpaństwaupadłe,byprzekonywaćswoichobywateliispołeczność
międzynarodowądodziałańpodejmowanychprzezamerykańskirząd12.
Sposóbwykorzystaniakategoriipaństwupadłychjakoelementdyskursu
politycznegomożnaprześledzićnaprzykładziedwóchznaczącychamerykań-
10K.Dodds,Geopolitics:AVeryShortIntroduction,Oxford2007,s.5.
11M.Kuus,GeopoliticsReframed:SecurityandIdentityinEurope)sEasternEnlargement,Grod-
nosville2007,s.18,40-41.
12N.Chomsky,FailedStates:TeAbuseofPowerandtheAssaultonDemocracy,NewYork2006.
